,

GÜLNAR, ANAYPAZARI MI ? – Semihi VURAL

Gülnar.jpg

….Gülnar’a 12 km. mesafedeki Meydancıkkale Örenyeri başlı başına bir uygarlık tarihi yazar. Ne var ki II. derece pekçok ilk çağ yerleşimi izleri, bilgisizlik ve ilgisizlik nedeniye hızla yokoluyor.
Bölge adı:
Erken dönemde Prindu adı verilen Dağlık Kilikya, yakın dönemde Taşeli olarak isimlendirilmiştir. Yeni bulunan bir kil tablete göre bölge adı Tarhundaşşa.
İlçe adı:
İlçenin adının Yörük beylerinden Yahşi Bey’in kızı Gül-i-nar Hatun’dan geldiği söylenmektedir.
Bir görüşe göre de 1230 yılında Orta Asya’daki Gülnar kentinden bu çevreye göç eden Türkmenler, yerleştikleri yeni bölgeye de eski kentlerinin adını verirler.
Anaypazarı:
Söylenen ve bilinen öyküye göre: Bugünkü Gülnar’ın yayıldığı alandaki derenin izin verdiği uçta geçmişin Hanayları yer alıyordu.(Hanay, açık sofalı, büyük ev, köşk yavrusu…). Ve önündeki düzlükte de “Hanay Pazarı”, Buradaki “H” harfi dilimiz etimolojisine pek uygun olmadığından yöresel söyleyişte düşüyor, kayboluyor, duyamıyoruz “H”yi, Anay Pazarı oluveriyor.
Hanay sözcüğü, organik bağlantısı olan Kıbrıs’la, sanki kültürel bir bağ kurulmuş gibi, bir Kıbrıs türküsünden bize seslenir.
Hanaylar yaptırdım döşetemedim…
Çifte kumruları eş edemedim…I
Şimdi biraz farklı düşünelim!
Anay Pazarı:
Bunca antik izler gözlenen bölgede yer alan Anay adı neyi anlatmaktadır? Araştırmacı Bilge Umar, Türkiye’deki Tarihsel Adlar isimli kitabında, Gülnar’ın eski adı Anay Pazarı ile ilgili olarak şu yorumu yapmaktadır.
İlçe merkezi Gülnar’ın eski adı Anay Pazarı idi; bundan anlaşıldığı üzere, eskiden asıl yerleşim, şimdiki Anay mahallesinde idi, Bu mahalle bir yamaçta kurulmuştur ve adı Anayörendir. Anay adının Türkçe’de ya da Helen dilinde anlamı yoktur; Luwi dilinin Anawa’sından geldiği açıktır,
Anawa sözcüğü: Luwi Pelasgos kültürünün yayılma alanı kapsamında birçok tarihsel coğrafya adında karşılaştığımız bu sözcüğün “yamaç” anlamına geldiğini, örneklerin topografyasını inceleyerek tümevarım yoluyla ve güvenerek söyleyebiliriz. Anaia, Anaua, Anawarza, Anay. Nitekim Hellen dilinde de ana- ön takısı yokuşu, tırmanışı ifade eder.
Yerinde yaptığımız incelemelere, gözlemlere göre; Bugün Gülnar’ın Çukurasma köyü, yamaçtaki Tol ve Anay mahallelerinden oluşuyor. Gevendağı eteğindeki yerleşime hayat veren Tol pınarı, daha sonra Anay deresi adını alıyor. Antik dönemde Anay’dan Tavşan tepesindeki yerleşime künkle su yolu döşenmiş olduğu izlerden anlaşılıyor. Geçmişte Gülnar’a su sağlayan pınar şimdi bir sahipsizlik çıkmazında. Kireçsiz, soğuk ve bol su değerlendirilemiyor. Bu su üzerinde eskiden değirmen olduğu biliniyor
Köy yapılarında devşirme Roma taşları gözleniyor. Çukurasma’dan 200 m uzaktaki’ Geven dağı Kepez mevkiinde çevreye hakim alanda örenler, kayalıklar üzerinde gözleme kuleleleri izleri var. Geniş çaplı küp kırıkları çevreye yayılmış durumda. Anay öreninde 1953-54 yıllarına kadar yapılar gözleniyordu.
Toprağı kaliteli ve bitek alanda susuz tarım yapılıyor yıllardır. Arazi toprağı tarıma çok elverişle olduğundan hepsi yıkılıp, alan sürülmüş, tarla yapılmıştır. Gevendağı kuzeyinde, Üçoluk köyü ilerisinde mağarada büyük “çatal sarnıç” var. Üzerinde Güneş resmi olan kaya mezarlar var. “Erkeç su” denilen in, girişi zor bir doğal mağara. Yine Üçoluk köyü 3-4 km. kuzeyinde “Muslu” mevkiinde ören yeri var. Yola 700-800 m Uzaklıktaki Katır İçi denen 3 adet sarnıç var. Kare planlı olan bir tanesi halen kullanılıyor.
İlk yerleşim yeri olduğu söylenen Kepez’den Zeyne’ye (bu günkü Sütlüce) göç etmişler. Basit bir gözlemle buranın daha eski bir uygarlık alanı olduğu anlaşılabilir. Yıkıkların arasında yanık izler var. Çıtlık mevkinde de sandık mezarlar var. Bir Roma nekropolü olması akla yakın geliyor.
Bugün Tol pınarı denen su aslında “Anay pınarı” olsa gerek.
Sonuç: Gülnar’ı oluşturan çevrede bu gün; Anay mahallesi, Anay alanı, Anay öreni, Anay deresi var. Düz mantıkla düşündüğümüzde, Anay pınarı ve Anay deresi çevresinde yer alan Anay yerleşimi, Anaya alanında tarım yapmış görünümdedir. Kuzey-güney ve doğu-batı karayolu (eskinin kervanyolu) kavşağı yakınındaki merkezi, ticaret yapmak istediğinde bugünkü pazar deresinin üst düzlüğündeki derenin kenarında bir “pazar alanı” oluşturmuş ve doğal olarak Anaypazarı adı verilmiştir.
Bu Yazı İÇEL SANAT KULÜBÜ AYLIK BÜLTENİ 39. SAYI’sından alınmıştır.

Biyografik Bilgi

scroll to top