,

GÜLNAR OTELİ – MERSİN DEVLET RESİM HEYKEL MÜZESİ VE GALERİSİ – SEMİHİ VURAL

Gülnar-Oteli.jpg

GÜLNAR OTELİ; “0” ARTIK BİR MÜZE – SEMİHİ VURAL
Sunuş
Sararmış eski Mersin kartpostallarının arasında Yoğurt Pazarı olarak görülen alışveriş ortamının ardalanında, zamanına göre yüksek sayılabilecek bir yapı dikkati çeker. Kesme taştan örülmüş duvarlarının üzerindeki kırma çatının altında zarif bir çıkma görülür. Bu çıkmanın yükünü, sade bir işçilikle biçimlendirilmiş iki taş konsol taşır. 1940’lı yıllarda çekilmiş fotograflarda, Yoğurt Pazarı Meydanının ortasındaymış gibi görülen binadaki çıkmanın üzerinde bir yalın yazı görülür: OTEL. Kente gelen köylülerin ürünlerini satmak için oluşturulan “Yoğurt Pazarı”nın yanıbaşındaki bu mütevazi otelin konukları da elbette kente gelen köylüler olmalıydı. Önündeki birkaç salaş baraka artık eski fotograflarda kaldı.
Yenilenen çehresiyle Gülnar Otelini artık sokağa girdiğinizde görebileceksiniz.
Yoğurt Pazarı
Şimdi Camii Şerif Mahallesinin sınırlarında olan Yoğurt Pazarı’nın bulunduğu bölgenin eski ismi Frenk Mahallesidir. Yoğurt Pazarı aslında bir alış veriş alanı olarak kurulmuştu. Mersin’in en eski meydanı ve çarşısı olan bu alan önceleri geniş bir düzlüktü. Levanten halkın oluşturduğu ticaret merkezinin yanındaki bu alan bir köylü pazarı niteliğindeydi. Deve kervanı ve merkepleriyle yöre köylerden ürünlerini getirenler mallarını burada pazarlıyorlardı. Alanın çevresindeki bir kaç ahşap kulübe, tütüncü, demirci dükkanları çevresinde sıralanıyordu. Frenk Mahallesinin en eski ve büyük caddeleri; İstasyon ve Hükümet (Uray) Caddeleridir. Yapı kalitesi yüksek, zengin ve çağına göre görkemli binalar kent dokusu için örgüleniyordu. Günümüze gelen iyi örnekler buradadır. Yolların beyaz sükkari parke taştan kaplaması vardı. 1890 da bölgeyi gezen Cuinet mahalleyi şöyle anlatır: “…Ana yol çarşıdan başlar, güzel mahalleyi geçtikten sonra Adana yoluna doğru uzanır ve şimendifer istasyonuna varır.
Kaldırım taşlı yolun iki tarafında dükkanlar bulunur. Gece gündüz her yöne giden kervanlar buraya ayrı bir görünüm verir. Büyük hanlar ve birkaç otel seyyahları karşılar.”
Yoğurt Pazarında çağdaşlık adına yapılan düzenleme de bir tiyatro dekoru gibi yabancı kaldı kente…
Gülnar Oteli Tarihçesi
Eski Frenk Mahallesindeki Orta Anadolu yani tipik Türk evi tarzındaki yapı, Mersin’in kentleşme sürecindeki belli bir evrenin izlerini sergiler. Yüzyılımızın başında çekildiği anlaşılan fotograflarda bile özgün durumu saptanan yapı, o dönemin konaklama gereksinimi için planlanmış görülür. Bu bina XX. yüzyılın başından beri kentin bir kültür meydanı olan Yoğurt Pazarı alanı içinde yapılaşan köylü-kentli buluşmasının ilk ortak açık mekanıdır. Gülnar Oteli de, bu amaçla bu pazara mal getiren köylü ve tüccarın gece konakladığı bir han konumundaydı. İlk sahipleri hakkında bilgimiz olmamasına karşın son elli yıldır Gülnarlı bir ailenin mülkü idi. Hayvan sırtından, giderek motorize olan ticaretin bu gelişmesine ayak uyduran bina hafif bir revizyonla otel konumuna getirilmişti. Gülnar Oteli Mimari Özellikleri Kesme taştan inşa edilen özgün binanın sadece sokağa bakan çıkması ve çatı katı bağdadi ve hımış tekniği ile ahşap konstrüksiyon olarak yapılmıştır. Eski Mersin yapılarında görülenin aksine burada katlar arasında yapım aşamasında bağlantı sağlanmıştır. Bugün simetri arz eden bina cephesi, dikkatli bakıldığında sağ yönde yer alan pencerenin, sonradan örülen çok yüksek ve büyük bir kemerin içine oturtulduğunu fark ederiz.
Alışılmışın dışında oldukça yüksek inşa edilen zemin katı zamana ve işleve göre değişiklik göstermekle birlikte restorasyondan önce sükkari kesme taş kaplı idi. Cephede görülen üç kapıdan en sağdaki otelin üst katlarına dikçe yükselen basit korkuluklu tek sahanlıklı bir merdiven vasıtasıyla bağlantı kurar. Ortadaki kapı depo ve ocaklığa yöneliyordu. En sağdaki kapı ise hayvan bakıcılarına ait odaya açılıyor olmalı. Bugün bir pencereye dönüştürülen ve geniş bir kemerle geçilen yer ise; aslında buranın bir “deve ahırı” olarak kullanılmış olduğunu belirtiyor. İlk tespitlerde burada sonradan kapatılmış olması muhtemel bir de kuyu bulunuyordu. Her biri ayrı yapılmış kemerlerle taçlanan üç kapının üzerlerinde yer alan küçük birer dikdörtgen pencere, ait oldukları alanların artan ısısını atmak üzere yapılmış olmalı. Zemin katın kapı aralarındaki pencereler, Mersin’de örneğini görmediğimiz Osmanlı tarzı sıcak demir işçiliği sergiler.
Kesme taştan yapılmış ikinci katın odaları, geleneksel Türk evlerinde görülen bire iki oranında pencerelerle sokağa açılır. Pencerelerin orijinal hali camlı olmayıp, eskiden yayla evlerinde yapıldığı gibi; tahta masif kepenklerle örtülmektedir. Binanın simetrik tarzda sokağa taşan özgün iki katlı çıkması ise iki kesme taş konsol tarafından taşıtılmış, ancak zamana karşı direnci azalan ahşap taban sövesi ahşap bir payanda ile berkitilmiştir.
Gülnar Oteli’nin son yirmi yılı
Zamana yenik düşen eski yapı koruma planı kapsamında sokakta yalnız kalmıştı. Alt katı kağıt toplayıcıların deposu, merdiven altı çay ocağı idi. İyice yıpranmıştı Gülnar Oteli.
Köylerden gelen konukları ve mallarını taşıyan hayvanlara geçici olarak barınma olanağı sağlayan bina, hızla gelişen Mersin’in artan konaklama tesislerine elbette ayak uyduramadı. Ancak yine de tek tuk gelen yoksul konuklarına kapılarını kapatmakta direndi. Zemin katı kağıt toplayıcılarının deposu oldu. Çay ocağı çevre esnafa hizmet vermeye çalışırken kapı önüne konan arkalıksız bodur iskemlelerde aznif oynayan ya da sadece çayını yudumlarken sohbet eden yöre insanının buluştuğu gölge sokak mekanıdır.
Gülnar Oteli’nin bulunduğu sokağın son yılları
Gülnar Otelinin bulunduğu sokak 1990 lı yıllardan itibaren kimlik değiştirmeye başlamıştı. 9 sokaktaki Eski Askerlik Şubesi binası İçel Sanat Kulübü tarafından Özel İdareden sanat etkinlikleri yapılması koşuluyla kiralanmasıyla başlayan serüven aynı sokaktaki Maliye Bakanlığına ait iki eski yapının Kültür Bakanlığına ve Mersin’de onarımını kendi üstlenmesi ve bir “sanat derneği”ne tahsisi ile devam etmişti. Özel girişimci sanat dostları sokaktaki bazı binaları kiralayıp, sanat ve kültür ürünleri satmaya başladılar. İçel Sanat Kulübü sokaktaki Eski Askerlik Şubesinin kiralanıp Lokal yapılmasıyla başlayan gelişmesi, sanat galerileri, müzik evleri ve resital salonları ile gelişmiş, derneğimiz dışında da bazı girişimci arkadaşlarımız sokaktaki dükkanları kiralayıp kültür ve sanat ürünleri satan mağazalar açmışlardı. Bu bir sanat derneğinin, sokağın kültürel ve mimari dokusunu değiştirmesine de sebep olmuştu. Sokak giderek kentin kültür ve sanat odaklarından bir “vaha”ya dönüştü.
İçel Sanat Kulübüne gelen kültür adamları, bilim insanları ve devlet adamları ile değerli kültür bakanlarımız bu sokağa katkı koymak istediler.
Gülnar Oteli’nin Kamulaştırma Öyküsü
Sayın İstemihan Talay, bakanlığı öncesinde İçel Sanat Kulübüne konuk olmuştu. Fazıl Tütüner’in başkanlığı döneminde bir yuvarlak masada oturup söyleşi yapmıştık. Kulübümüzün önemli işler başardığını görerek, bizi kutlamış ve hemen bazı yerlere telefon ederek bizi anlatmıştı. Daha sonraları 1997 yılında İçel Sanat Kulübünü ziyaret eden Kültür Bakanımız sayın İstemihen Talay’a sokağımızdaki bu eski yapıyı gösterip kurtarılmasını, o binayı restore edip, eski Mersin yapılarından birini daha çağdaş işlevler verilerek yeniden yaşama kavuşturulmasını dilemiştik. İçel Sanat Kulübünü daha öncesinden tanıyan ve çalışmalarını bilen Sayın Bakan, Sayın Valimiz Şenol Engin’le görüşüp bu istek doğrultusunda çalışmalar başlattı. Sn. Engin’ Özel İdarenin dar olanaklarına karşın Gülnar Oteli’nin kamulaştırma işlemini gerçekleştirdi.
Gülnar Oteli’nin Restorasyonu
1997 yılı sonbaharında İçel Valiliği İl Özel İdaresi tarafından kamulaştırılan Gülnar Oteli, Kültür Bakanlığının projesi ile yine İçel Valiliği İl Özel İdaresi tarafından restorasyon giderleri karşılanarak TUBA inşaat tarafından çağdaş donanım ile gereksinimleri yenileniyor.
İlk düşünülen ; binanın sağlıklaştırılmasından sonra, bu yapının kimliğine uygun Mersin’imize gelen kültür konukları için konukevi olmasıydı. Yine zemin katta oluşturulması planlanan serin kahvehanede Mersin’in leziz damak tadı ürünleri ve çay-kahve ikramı yapılacaktı. Ve buranın asmakatında rutubetten arındırılmış bir ortam yaratılarak, “kent kitaplığı ve dökümantasyon merkezi”nin sevenlerine hizmet etmesi öngörülmüştü… Birinci katta bir kadirşinaslık örneği, bir vefa borcu olarak bu yapıyı Kentimize kazandıran kişiye özel bir küçük oda ve arşiv hazırlanması amaçlanmıştı.
Şimdi, Kentin kendini yaratan bu “Sanat Sokağı”na yaşayan bir organizma, bir kültür yapısı daha kazandırmanın heyecanı yaşanıyor. Mayası on yılı aşkın bir süre önce atılan kültür ve sanat çalışmalarına şimdi yeni bir halka ekleniyor.
Gülnar Oteli’ne Yeni İşlevler
Sanat Sokağının devamı konumundaki sokaktaki İçel Valiliği Özel İdaresi tarafından kamulaştırılması yapılan ve Kültür Bakanlığı tarafından restorasyonu tamamlanan eski Gülnar Oteli, artık yenilenmiş ve fakat otantik görüntüsüyle kentimizin bir kültür yapısıdır. Gülnar Oteli artık bir “Kent Müzesi”dir. Ancak yaklaşık 100 yıllık Otelin bu işlevi, yeni konumunda da devam etmelidir.
…………….
Yeniden Topluma kazandırılan bu yapı için önerilerimiz bilgi amacıyla aşağıda sıralanmıştır:
1- Kültür konukevi
Çağdaş donanımlara kavuşturulan Gülnar Oteli geleneksel işlevini korumalıdır. Binanın çatı katı bir misafirhane gibi tefriş edilerek Mersin’e gelen kültür – sanat ya da bilim insanları yani kültürel konuklar bu misafirhanede ağırlanacaktır.
2- Onur salonu
Türkiye’de örnek olabilecek girişimlerle topluma kazandırılan bu yapının elbette bir onur odası olmalıdır. Bu ünitenin, yapının oluşmasında emeği geçen kurumların ve kişilerin adını yaşatacak kalıcı izler taşıması sağlanacaktır. Duvarlarında ve vitrinlerinde yapıya ait belgeler, eşyalar yer alırken, onur defterinde de anılar geleceğe ışık tutacaktır.
3- Kent Kitaplığı ve Dokümantasyon Merkezi
Orta katta oluşturulacak kent kitaplığı ve dökümantasyon merkezinde, 1800’lü yıllardan bu yana Mersin ve çevresi için yazılmış ve/veya üretilmiş belge ve el sanatı yapıtları toplanacaktır.
Yöredeki araştırmacı, yazar ve bilgi birikimli yaşlı kaynak insanlarımızdan yöre tarihi ile ilgili bilgiler derlenerek, yapılacak toplantılarda söyleşi ve multivizyon gösterilerle sevenlerine ve gelecek kuşaklara aktarılması sağlanacaktır.
Mersinli ve Mersinseverler ile çeşitli kurum ve kuruluşlarla kişilerden bağış, satın alma ve kopyalama yöntemleriyle sağlanacak her türlü kitap, fotograf, kartpostal, harita v.s. yine Mersin için bilgi toplayan araştırmacılara, öğrencilere sunulacaktır.
Derlenen bu belge ve bilgilerin çoğaltılması ve yayımlanması sağlanacak, girişimler desteklenecek, el sanatı ürünlerinin orijinal kopyaları için sergi ve satış standları yer alacaktır.
4- Yayınlar
Kültür Bakanlığının Mersin ve yöresi hakkında yayımladığı kitap ve ürünlerin yanında, Mersin hakkında yayın yapan kişi ve kurumların da eserleri satışa sunulacaktır. Ayrıca bir yayın komitesi oluşturularak hazırlanacak bir programla; süreli yayınlar ve Mersin araştırmalarının yayınlanması gerçekleştirilecektir.
5- Mersin “damak tadı” salonu
Yapının zemin katında oluşturulacak “lobicafe”de Mersin’in geleneksel damak tadı ürünleri sevenlerine ikram edilecektir. Konuklara ve ziyaretçilere nar suyundan biberli ekmeğe, geleneksel Türk kahvesinden kerebiçe kadar çeşitli tatlar sunulacaktır.
6- Kent Müzesi Girişimi
Bir kent kültürevi halinde yapılanacak olan Gülnar Oteli aslında yeni bir girişimin müjdecisidir. Mersinli ya da Mersin seven pek çok insanın elindeki eşya veya dökümanların kampanya ile burada biriktirilmesiyle kısa süre içinde pek çok değerli mal bizleri yeni bir yaptırıma zorlayacaktır. Bu süreç sonunda Mersin eski yapı stoğundaki eski binaların restorasyonu (Örneğin GOLD İngiliz Yağ Fabrikası, eski Astsubay Okulu) gündeme gelebilir. Mersin sivil toplum kuruluşları ve Mersin siyasi güçleri bu girişimi desteklemek durumunda olacaklardır.
7- Dayanışma
Sanat Sokağındaki Mersin’in bu tarihi ve kültürel yapısı, yine İçel Sanat Kulübünün sosyal desteği ve Mersin Deniz Ticaret Odasının maddi olanakları ile Mersin Kültür Merkezi Derneğinin sorumluluğunda Mersin’e yeni bir Kültür Odağı olarak hizmet verecektir.
8- Yönetim
Bu yapının ev sahipliğini de elbette “Kültürel” amaçla hizmet veren kendini kanıtlamış bir sivil toplum kuruluşu ve onu oluşturan gönüllüler yapmalıdır. Yönetim ve Denetleme Kurullarında görev alacak kişiler titiz bir seçim ile sağlanacaktır. Oluşturulacak yönetim kurulu, danışma kurulu ve yönetimin görevlendireceği sorumlu/yetkili müdür olacaktır.
9- Gelirleri
a- Yapılan protokolle, demirbaş ve donanım giderleri Mersin Deniz Ticaret Odası tarafından sağlanacaktır.
b-Üye aidatları ve bağışlar ile yapılacak etkinliklerden sağlanacak gelirler olacaktır.
c- Gülnar Oteli, Kent Kültür Müzesinin vereceği hizmetler makul bir bedel karşılığında yapılarak, işletmenin güvenliği, temizliği ve devamlılığı sağlanacaktır. Örneğin yasa ve yönetmeliklere uygun hazırlanacak sözleşme ile .
1- Konuk evi konaklama bedeli,
2- Alt salon ve lobideki çay/kahve damak tadı ürünleri satışı
3- İÇEV Vakfının el ürünü el dokumaları satışı
4- Mersin eski ve yeni kartpostalları, fotograflar, tabloları, tıpkı basım kitapları, harita, broşür ve kültür ürünleri satışı gelirleri böylesi bir kuruluşun yaşamını sürdürmesi için destek olacaktır.
Kültür Bakanlığı tarafından restorasyonu tamamlanan Gülnar Oteli, Mersin’in düşman işgalinden kurtuluş günü olan 3 Ocak 2002 günü “Mersin Resim ve Heykel Müzesi” olarak Mersinli sanatseverlerin hizmetine açılacaktır.

Biyografik Bilgi

scroll to top