,

MERSİN’İN KRONOLOJİK TARİHİ – Ziya AYKIN

kronoloji.jpg

MERSİN’İN KRONOLOJİSİ – ZAMANDİZİLİ MERSİN TARİHİ

– Mersin,  güneyi deniz, kuzeyi, doğusu ve batısı tarihle çevrili bir yeni kenttir.  Helenistik döneme ait olduğu sanılan Zefiryum Kenti kalıntılarına şehrin merkezinde,  bugünkü Kültür Merkezi Binası yakınlarında rastlanmıştır ama yeterli bilgi ve görünürde izi yoktur.
Artik Mersin’in orta yerinde kalmış olan “Yumuktepe” de Yontma Taş Devrinden günümüze kadar üzerinde yaşamın hiç eksik olmadığını biliyoruz. Yine şehir içinde kalmış “Viranşehir” de ve çok yakın köylerdeki kalıntı,  buluntular ve belgelerle yüzyıllar öncesine gitmek mümkün. Ancak bu bilgiler tanıtmaya çalıştığımız “Mersin Şehri” ile doğrudan .ilgili değil.  Şehir içinde  200 yaşında bir bina veya sokak,  yaşlı bir ağaç hatta isim bulmak mümkün değil.

– M.Ö. 7000  Yumuktepe’de yaşam sürüyor. Bulunan en eski zeytin ve incir ağacı kalıntısı buradadır. En yakın yanardağ yüzlerce km. uzakta olmasına karşın obsidyen ticareti  yapılmaktadır. Arpa, buğday, mercimek, bezelye, badem yetiştirilmektedir. Günümüzdeki besi hayvanlarının tamamı evcilleştirimiştir.

– M.Ö.5000 Yumuktepe’de evcil kedi beslendiği görülmektedir.

– M.Ö. 3300 Akatlar doğal zenginliklere el koymak için sefer düzenledi.

– M.Ö. 1700-1200 Kizuvatna Krallığı yaşandı

– M.Ö. 1200-612 Kue Krallığı yaşandı

– M.Ö. 700 Asur Krallığı yaşandı

– M.Ö. 5. Yüzyılda Heredot, (diğer adı murt olan bitkiye) MERSIN diyerek yazdı. Eskiden Akdeniz ve Ege kıyılarında oldukça fazla olduğu anlaşılan Mersin ağacı (yahut bitkisi) bölgemizde halen hemen tamamı tarım alanı dışında ve doğal olarak bulunmaktadır.

– M.Ö. 546-333 Pers Krallığı yaşandı

– M.Ö. 333 Büyük İskender Pers egemenliğine son verdi.

– M.Ö. 301-101 Selevkoslar Dönemi yaşandı.(? M.Ö.294 Seleukos Nikator tüm Kilikyayı ele geçirdi ?)

– M.Ö. 188 (? Apameia Anlaşması ile Kilikya Romalıların eline geçti?)

– M.Ö. 101- M.S.-395 Roma Dönemi ?

– M.Ö. 66 Pompeius eski adı Soloi olan bugün Viranşehir veya Soli denilen yeri korsanlardan temizledi. Kente Pompeiopolis adı verildi.

– M.Ö. 47 Roma İmparatoru  Sezar yöreye geldi.

– M.Ö. 41 Kilikya Kıbrıs’a bağlandı.

– M.S. 17 II. Tarkondimotos’un ölümü üzerine Kilikya bir Roma eyaleti olan Suriye’ye bağlandı.

– M.S. Kilikya Roma’nın eyaleti oldu.

– M.S. 395-661 Bizans Dönemi yaşandı

– M.S. 561 Kilikya’da büyük bir deprem oldu.

– M.S. 667-960 Yörenin Bizans ve Araplar tarafından sık sık el değiştirdi.

– M.S. 960 Bizanslılar yöreye egemen oldu.

– 1082 Süleyman Şah’ın yöreye egemen oldu.

– 1124 Ermeniler Tarsus’u ele geçirdi.

– 1224 Anadolu Selçukluları Dönemi başladı.

– 1228 Alaaddin Keykubat yöreye Türkmenleri yerleştirdi.

– 1243 Moğollar, Ermenilerle bereber Türklere saldırmaya başladı.

– 1254 Karamanoğulları egemenliği başladı.

– 1357 Silifke’nin Karamanoğulları Beyliğinin eline geçti.

– 1473 Gedik Ahmet Paşa’nın Silifke’yi Osmanlı topraklarına dahil etti.

– 1516 Mersin ve Tarsus yöresi Osmanlı yönetimine girdi.

– 1670 Evliya Çelebi  “Gerendir Nehri’nden sonra Mersin Oğlu denilen 70 haneli bir Türkmen Köyü’ne misafir olduk” dedi.

– 1812 Bir İngiliz Kaptan (Beaufort) “Biri birinin üstüne yapılmış birkaç kulübeden oluşan bir yer” olarak not aldı.

– 1831   2. Mahmut’un görevlendirdiği Göğçeli Koloğlu Mehmet ağa bugünkü “Yoğurt Pazarı”nı  kuruldu.

– 1832 Yoğurt Pazarına en yakın kıyıya ahşap kazaıklar çakılarak küçük bir iskele kuruldu. (Daha sonra geliştirilerek Gümrük İskelesi halini aldı.)

– 1832   Mısırlı İbrahim Paşanın Çukurova’yı işgal etmesi ve pamuk üretiminde gerçekleştirdiği yenilikler bölgenin çehresini değiştirdi ve özellikle Mersin’in büyümesini tetikledi.

– 1834 Bu günkü PTT eski binası önüne ilk iskele çakıldı.

– 1837 Mersin, köy olarak Göğçeli nahiyesine bağlandı.

– 1838 Batı Avrupa ülkeleri ile imzalanan serbest ticaret anlaşması ve tanzimat fermanıyla imparatorluğa yabancı sermayenin girmesine, gayrimüslim vatandaşlara ve levanten denilen yabancı tüccar ve iş adamlarına kolaylıklar ve imtiyazlar sağlandı. Bu durum deniz kıyısındaki kentlerin ve özellikle Mersin’in gelişmesinde çok etkili oldu.

– 1839 Yöre yeniden Osmanlı yönetimine bağlandı.

– 1842 Adana Vilayet salnamesinde Mersin’den “Bazı kayık ve gemilerin uğramaya başladığı” yer şeklinde bahsedildi.

– 1852 Mersin, Tarsus kazasına bağlı nahiye yapıldı.

– 1852 Göğçeli Nahiyesi Mersin’e taşındı.

– 1852 Arap Ortodoks Mihail Arhengelos Kilisesi açıldı.

– 1853  Yazdıkları günümüzde bir çok tarih yazarının referans alınan Victor Langlois yöreyi gezdi.

– 1854 Katolik Erkek Koleji açıldı.

-1855 Tüm Mersin’in tapusu  Valide Sultan Vakfının oldu

-1855   Seyyah V.Langlois  “deniz kenarında güzel evler var” şeklinde not aldı.

– 1855 Sultan Abdülmecid, Latin Katoliklerin deniz kıyısında kilise yapmalarına izin verdi. (Şimdiki İtalyan Katolik Kilisesi)

-1855 Adana Valiliğine gönderilen bir fermanda  “… Tarsus kazası civarında Mersin iskelesi nam mahalde deniz kenarındaki kumluklar üzerine dükkan ve ev yapmak isteyen bazı kimseler” olduğunu ancak “İstanbul’da Deftername-i Amire’de Mersin iskelesi ve karyesi (köyü) hakkında bir kayıt olmadığı gibi, bir vakıf ve arazi dahilinde olup olmadığı anlaşılamamıştır”  denildi.

– 1859 Süveyş kanalı inşaatına başlandı. Bu inşaata kereste ihracatı Mersin’in büyümesinin önemli nedenlerinden biri oldu.

– 1860 Özellikle Lazkiye’den  ve kısmen Beyrut’tan Mersin’e göç başladı.

-1861 Sultan Abdülmecid’in annesi Bezm-i Alem Valide Sultan adına şimdiki Eski Cami’ nin Uray Caddesi köşesindeki çeşme yaptırdı.

– 1861 Toroslardan Süveyş Kanalı için kereste sevkiyatı başladı.

-1863 İlk fabrika  (Gold çırçır)  açıldı.

-1864 Tarsus’tan ayrılıp Kalınlı, Göğceli ve Elvanlı nahiyelerini de içine alarak “Kaza”   oldu. İlk Kaymakam: Halepli Mahmut Gürani.

-1864 Mısır’dan getirilen önemli miktar pamuk tohumu üreticiye dağıtıldı. Pamuk üretiminin yaygınlaşması sağlandı.

-1866  5 m genişliğinde ve 95 m. uzunluğunda “Taş İskele” yapıldı. (Yeri şimdiki “Taşhan” ını önüdür)

-1869 Bezm-i Alem Valide Sultan Vakfı tarafından yaptırılan Cami-i Atik ibadete açıldı.

-1870 Fırka-i İslahiye kapsamında, Çerkezler ve Yörükler yerleşime zorlandılar.

-1870 Ermeni Ortodoks Kilisesi inşa edildi.

-1870 Arap Ortodoks Kilisesi yapıldı.

-1870 Yöreye İskana zorlanan Çerkezler ve Yörükler geldi.

-1871 Şimdiki adıyla  ” Taşhan”   iş merkezi inşa edildi. (Mavromati ve Vaynani tarafından yatırıldı)

-1872  İlk Rüştiye açıldı. 4 yıllık olan bu okulun ilk öğretmeni Ahmet Hamdi Efendi’dir.

–  1873  “Mersin Belediyesi”  kuruldu. (İlk başkan  Salih Bey)

–  1873 Adana –  Mersin karayolu açıldı.

– 1873 Cami-i Atik yanında ilk Sıbyan Mektebi açıldı.

–  1874 Massagarie Maritimes iskelesi (ilk özel iskele) yapıldı.

– 1876 Şimdiki Nüzhetiye Camisi “Maroni Kilisesi” olarak yapıldı.

– 1877 Şehirde 98 dükkân, 50 toptancı, 55 değirmen, 38 fırın, 22 imalathane, 10 boyahane, 32 cami, 12 kilise, 91 mektep bulunduğu tespit edildi.

– 1879 Nüfusun önemli bir kesiminin Rum, Suriye ve Lübnan’ lı Hıristiyan ve diğer yabancılardan oluştuğu, Türklerin devlet memuru veya taşımacılık işlerinde çalışan azınlık olduğu yazıldı.

–  1880 Toplu hâkimli Ticaret Mahkemesi kuruldu.

–  1880 Eski, basit fenerin yanına yeni bir deniz feneri yapıldı.

–   1880 Adana Vilayet Salnamesine göre şehirde 48 büyük mağaza, 3 hamam, 4 otel, 500 dükkân vardı.

–   1880 Şimdiki MTSO binası önüne “Tuz İskelesi” olarak bilinen iskele yapıldı.

–  1880 Nüfusu  3010 kişi müslüman olmak üzere 4.070 kişi olarak sayıldı.

–  1882 İlk Medrese Müftü Emin Efendi tarafından  açıldı.

–   1883 İkinci bir iskele yapıldı.

–   1884 Müftü Camii inşa edildi.

–   1884 Ziyapaşa Gazinosu açıldı.

–   1885 Kıbrıs, Niğde, Suriye, Lübnan ve Mısır’dan göçler oldu.

–   1885 Şimdiki bitpazarının yerinde Rum Ortodoks Ayios Georgis  Kilisesi yapıldı.

–  1886  Ağusos 02  Adana – Tarsus – Mersin Demiryolu hizmete açıldı.

–  1886 Orta Doğunun en büyük ticaret merkezlerinden birisi olma yolundaki Mersin’de konsolosluk sayısı 12 yi buldu.

– 1886 İstasyon – Gümrük Meydanı ve ayrıca Mesudiye Mah.  Soğuksu  Cad. Aralarına özel dekovil hattı kuruldu.

– 1886 Aralık 18  Mersin Ticaret Odası kuruldu.

–  1887 Katolik Kız Koleji açıldı.(Sonra Çankaya ilkokulu)

–  1888 Osmanlı Bankası ve Ziraat Bankası açıldı.

–  1888   Mersin “Sancak Merkezi” oldu. Tarsus,  Adana’dan ayrıldı,   Mersin’in ilçesi yapıldı.

–  1890 Bu yıl gelen vapur sayısı 264, yelkenli sayısı 1004 olarak tespit edildi.

– 1890 Daha çok gayrimüslimlerin çıkardığı gazeteleri basan “Papazın Matbaası” kuruldu. ( İlerdeki yıllarda sahip değiştirip  “Yeni Mersin Matbaası” adını almıştır)

–  1890 Gayrimüslim kızlar için okul açıldı. (Partenagogion)

–  1890 Mersyna Oil Mill. Co. Ltd. tarafından yağ fabrikası kuruldu.

–  1890 Medrese Mahallesinin adı Hamidiye Mahallesi olarak değiştirildi.

– 1891 Duyun-u Umumiye için yapılan envanterlerde şehir nüfusunun 5 000 Müslüman, 4 000 diğer dinlerden olmak üzere 9 000 civarında ve gelip geçici insanların çokluğunun dikkat çekici olduğunun belirlendiği, geniş sokaklı şehirde evlerin beyaz kesme taştan, tek katlı, üstü teraslı olduğu,  her yıl yeni bir mahalle eklendiği yazıldı.

–  1892 Telgraf Memurluğunun yanına posta bölümü de eklendi.

–  1892 Karantina teşkilatı kuruldu.

–  1893 Mersin’de açılan konsolosluklar 12 oldu.

–  1893 Duyunu Umumiye Mersin Şubesi açıldı.

–   1895 Yeni bir iskele açıldı.

–  1896 İlk İçkili saz açıldı. Adı “Şıh’ın Sazı”  idi.

–  1896 Şimdiki Büyük Hamamın karşısında Ermeni Katolik Kilisesi açıldı.

–   1897 İnas (kız) İptidai (ilk) mektebi (okulu) açıldı.

–   1897 Mersin’in Rum zenginleri bu günkü “Atatürk Evi” ni inşa etti.

–   1898  Mağribi Camisi yapıldı.

–   1893 Tahtalı Cami açıldı.

–  1898 Şimdiki Salim Güven İlkokulunun bulunduğu yerde Ermeni Protestan Kilisesi açıldı.

–   1898 Pamuk işleyen ve buz üreten bir fabrika kuruldu.

–    1898 Latin İtalyan Katolik Kilisesi inşaatı bitti.

–   1899 Çok sayıda aile Girit’ten gelip yerleşmesiyle İhsaniye Mahallesi kuruldu.

– 1900 Hızla büyüyen şehir, Mesudiye, Mahmudiye, Nusretiye, Kiremithane, Hamidiye ve İhsaniye gibi yeni mahalleleriyle yılda  300 ton pamuk işleyip 200 ton bez üreten, buharla çalışan yeni bir fabrikasıyla, Tipik Avrupa Akdeniz kentleri görünümündeki  yaşamıyla yeni yüzyıla  heyecanla, hareketle, umutla başladı. Nüfus 23.443 idi, 1584 mesken, 320 dükkan,  14 meyhane, 2 gazino, 5 lokanta …. vardı.

–  1900 Gümrük Meydanı’na “Yeni Cami” inşa edildi.

–  1900 Şimdiki gökdelenin yerine un fabrikası yapıldı.

–   1901 Eski vilayet konağı (Bugünkü Valilik karşısında)  yapıldı

-1901 Vilayet Salnamesine göre şehir nüfusu 23.443 kişi oldu.

–  1902 İlk karma okul olarak Müftü köprüsü yanında yaptırılan Hamidiye Muhtelit İptidai Mektebi, Mutasarrıf Cemal Bey tarafından açıldı.

–   1903 Pamuk işleyen ve buz üreten bir fabrika daha kuruldu.

–  1903 “Hadra Hamamı”  yapıldı. (1967 yılına kadar işletildi.)

–   1904 Mısırlı Munassah’ın çiftliğinin yerine yapılan Kışla’nın inşaatı bitti.

–  1904 Mutasarrıf Nazım Paşa tarafından yaptırılan depodan şehre içme suyu verilmeye başlandı.

-1905 Atatürk Caddesinde, kuleleri ile ilgi çeken şato görünümlü, “Konsolosluk binası” Vadin Nacar’ın evi yapıldı.

–  1906 Soğuksu caddesinde havra açıldı.

-1906 Şimdiki “Gökdelen”in yerine “Bodosaki Un Fabrikası” açıldı.

–   1906 Mersin – Adana demiryolu Haydarpaşa – Bağdat hattıyla birleşti.(Almanlara satıldı)

–   1908 Temmuz. Mersin Devlet Hastanesi açıldı.

–    1908 Yeni Cami ibadete açıldı.

–  1909 Rüştiye mektebi, İdadi’ye dönüştürüldü.  (İşgalde Fransızlar kapattılar)

–   1909 Alman iskelesi adı verilen yeni bir iskele daha yapıldı.

–  1910 10 Ocak.  İstanbul dan gelen Tanin Gazetesi Yazarı Ahmet Şerif, Mersin için şöyle yazdı “ Mersin’in ilerlemesi halkının isteği veya hükümetin çalışması ve teşvikiyle olmamıştır. Hep yabancıların lehine, yerlilerin aleyhinedir. Dışarıdan gelenler kazandıkça, yerliler, hak sahibi olanlar kaybetmiştir. Mersin Mersinlilerin zararına ilerlemiştir.

– 1910 İngiliz Witall Şirketi, The Mersna Oil and Cake Mill Co. Ltd tarafından yağ fabrikası açıldı. (İngiliz fabrikası olarak anılır)

–  1910 Soya,sabun, buz, çeltik,iplik bölümleri de eklenen Bodosaki un fabrikası dekovil hattı ile iskeleye bağlandı.

–  1911 Şimdiki Limanın orta yerine “Gaz İskelesi” yapıldı.

–   1911 Çırçır, Un, pres, çeltik fabrikaları peş peşe açıldı.

–   1911 Büyük bir kolera salgını oldu.

–  1912 Haftada iki kez yayınlanan “Tarsus” gazetesi  (Mersin’de) basılmaya başladı.

–  1912 Tramvay tesisi hizmete açıldı.(Gümrük Meydanı – Müftü Mahallesi)

–   1913 Yunanlılardan kaçan Müslümanlar gemilerle Mersin’e geldi.

–   1915 Müstakil mutasarrıflık kuruldu.

–   1917 Sovyet devriminden kaçan Beyaz Ruslar geldi.

–  1918 05 Kasım.  Atatürk  geldi. Mersin’in işgal edileceğini sezmişti ve bu gelişi muhtemel Çete Savaşı için önerilerde bulunmak içindi. “Harp bitmedi, asıl mücadele bundan sonra başlayacaktır, silahlarınıza sahip olunuz” demiştir. (Ayrıntılı bilgi bu site içinde: Semihi Vural’ın “Atatürk Mersin’de” adlı kitabında)

– 1914 1927 yılına kadar sürecek önemli bir gerileme dönemi başladı. 1. Dünya savası nedeniyle Türk’lerin cepheye gitmesi, Müslüman olmayanların göçmesi, mübadele sonucu Rumların gitmesi, sömürgeci düşmanların işgali ve kurtuluş mücadeleleri sonucu nüfus da önemli bir azalma oldu, ticaret hacmi küçüldü.

–  1918 17 Aralık.  Şehir, Mondoros Mütarekesinin 7, maddesine göre  İngilizler tarafından işgal edildi.

– 1919 02 Ocak Fransız kuvvetleri işgale katıldılar. Caddeler işgal süresince İngiliz, Fransız, yunan, Suriye,  ermeni bayrakları ile donatıldı.

–  1919 20 Ocak. Bir jandarma devriyemiz Müftü köprüsünün kuzeyinde Fransız ve Ermeni devriyesi ile silahlı çatışmaya girdi. KUVAYI MİLLİYENİN İLK KURŞUNU MERSİNDE ATILDI. Bir düşman askeri öldü. Bir Türk yaralandı.

– 1919 01 Kasım Mersin İdadisi Fransızlar tarafından kapatıldı. Müdür Nazmi Bey şehirden uzaklaştırıldı.

–  1919 20 Kasım.  İngilizler çekildiler.  İşgalci olarak Fransızlar kaldı.

–  1920 17 Mart. Fransızlarla silahlı çatışma başladı. Başnalar Savaşı.

–  1920 1 Mayıs. Müdafa-i Hukuk Cemiyeti Mersin şubesi kuruldu.

– 1920 5 Mayıs ve 10 Mayıs 1. ve 2. Subendi savaşları yapıldı.

–  1920 Türk Ocağı okuma odaları açılarak kütüphane ile tanışıldı.

–  1920 Millet bahçesinin yanına “Cine Pathe” İlk Yazlık sinema açıldı.

–  1920 20 Temmuz “Çetelerimiz”  Fransızlarla  “Bağlar Savaşı” yaptı. (Bakınız “yumuktepe.com”)

– 1920 05 Ağustos. Pozantı Kongresi yapıldı.

– 1921  15 Şubat Suriye Fransız Bankası, Mersinde Deutsche Orient Bank binasında şube açtı.

–  1921 20 Aralık. Ankara Antlaşması yapıldı.

–  1921 27 Aralık.  Tarsus düşman işgalinden kurtuldu.

–  1921 Şehir kanalizasyon şebekesi çalışmalara başlandı.

– 1921 01 Aralık Mutasarrıf ve daire amirleri Gözne’den Mersin’e geldiler ve Hükümet binasına Türk bayrağı çektiler, çalışmaya başladılar.

– 1922 3 Ocak.  Her anı ayrı bir öykü olan “Çete Savaşları” sonunda, Mersin düşman işgalinden kurtuldu. (Kurtuluş uzun süre her yıl 5 Ocakta kutlandı) Adana’dan trenle gelen heyet ve 3. tabur 9. bölük mızıka takımı eşliğinde şehirde yürüyüş ve kutlamalar yapıldı.

–  1922 Mersin’in ilk gazetesi “Doğruöz” çıkmaya başladı.

–  1922 Turan Spor adıyla Kırmızı-Beyaz giysili spor kulübü kuruldu.

– 1923 17 Mart. Atatürk Mersin’e geldi. O gün Ata’ mız dönemin en önemli ulaşım aracı olan trenle geldi ve istasyonda büyük bir kalabalığın coşkun sevinciyle karşılandı. Civar köy ve kasabalardan gelen insanlar o küçücük Mersin’de büyük bir kalabalık oluşturdular.  Heyecan ve gurur içindeydiler,  onu yakından görebilmeleri için yaya olarak geçmesini rica ettiler.“ Gönüllerin Paşası”   bu isteği kabul etti ve hazırlanan arabaya binmeyip, halkın arasından yürüdü. Bir yanda kurbanlar kesiliyor, diğer yanda onu daha yakından görmek için dalgalanan kalabalık  “yaşa, varol” diye bağırıyordu.  Atatürk, Mersinlilerin sevgi gösterileri arasında yürüyerek geçti. Askeri kıta’yı teftiş etti. Hükümet binasında bir süre dinlendi ve sonra belediye binasına doğru ilerledi. Yolda gördüğü güzel binaları ihtiyar bir Mersinliye sordu. Aldığı cevap üzerine “Bu adamlar bu memlekette para kazanıp bu güzel binaları yaparlarken siz ne yapıyordunuz” dedi.. İhtiyar hiç düşünmeden ”  Yemende, Balkanlarda askerlik yapıyorduk, savaşıyorduk Paşam” Dedi. Paşa gülümsedi ve yüzünün ifadesi değişti. Yaşlı adama başka bir söz etmedi. (Atamız sonraki zamanlarda Mecliste,  Mersin ziyaretinin konuşulduğu sırada, bu konuşmayı aktarır ve “Hayatımda cevabını bulamadığım sözlerden biri de budur” der) Aynı yürüyüş sırasında yolunu kesen bir Hıristiyan Arap genç kız elindeki çiçekleri ona sundu ve bu sırada yaklaşan Arap tüccarlar ondan,   Suriye’yi de kurtarmasını istediler. Atatürk Milletler kendi geleceklerini kendileri tayin ederler dedi. Belediye binasında çeşitli görüşmeler yapıldıktan sonra Müdafa-i Hukuk Cemiyeti binasına gidildi. Burada yapılan görüşmeler bitince alt kattaki “Gençler Yurdu” nu ziyaret etti. Binanın eksiklerini gördü ve 1 000 lira bağışta bulunarak buranın “Türk Ocağı”na dönüştürülmesini istedi. Yine belediyedeki öğle yemeğinden sonra halka hitap etmek üzere Millet Bahçesine giderken kendilerini bağlı bulundukları cemaatin adıyla tanıtanlara,          Türk yurdunda, cemaat yoktur, Türk vatandaşı vardır.  Dedi.. Şimdiki Cumhuriyet Alanının güney kısmında bulunan Millet Bahçesinde Dr. Reşit Galip,  Atatürk’ün de hoşuna giden,  güzel bir konuşma yaptı. Ardından kürsüye çıkan Atatürk bu gezideki memnuniyetini belirtip teşekkür etti ve şöyle seslendi: Mersinliler, memleketiniz, beldeniz Türkiye’nin çok mühim bir noktasında bulunuyor ve çok mühim ticaret noktasıdır.   Memleketiniz bütün Dünya ile Türkiye’nin irtibatı noktasının en mühim bir yeridir. Bunu sizler benden iyi biliyorsunuz. Fakat bilmelisiniz ki –açık söyleyeyim- memleketinize hakim bulunmuyorsunuz…..    Sizin için zafer ve terakki sahası iktisadiyatta ve ticarettedir….Bunu takdir ediyorsanız çok çalışmaya mecbursunuz. Aksi halde memleketin gerçek sahibi olduğunu söyleseniz bile kimseyi inandıramazsınız. Bu hakikatle dolu sözlerim acıdır, fakat, hakikatı ifade ediyorum…… Son sözüm olmak üzere; bu memleketin hakiki sahibi olunuz. (Daha ayrıntılı bilgi bu sitede Semihi Vural’ın “Atatürk Mersin’de adlı kitabında)

–  1923 17 Mart Mersin’li Hadra Ailesinin bağışlarıyla yapılan “Gazipaşa” Kız Mektebi açıldı.

–   1923 Ekim 20 Belediye İskelesi hizmete açıldı. 143 m. uzunlukta, 10 m. genişlikte idi.

–    1923 20 Kasım Fransız okulu kapandı.

–   1923 Ticari İdadi açıldı.

–   1924 Konutlar için elektrik üretimine başlandı.

–   1924 “Mersin Vilayeti”  kuruldu. İlk Vali Hilmi Cerit.

–   1924 Lozan Anlaşmasına göre Yunanistan ve Girit’ten Müslüman kafileler geldi.

–  1925 Bulgaristan göçmenlerinden bu yıl içerisinde üç kez 289, 222, 370 göçmen geldi.

–  1925 20 Ocak. Atatürk geldi ve 11 gün “Atatürk Evi’nde “  misafir oldu. (Ayrıntılı bilgi bu sitede Semihi Vural’ın “Atatürk Mersin’de” kitabında ve sitedeki başka birçok makalede yer almıştır.)

–   1925  Şubat 19 Baro kuruldu.

–  1925 Tapu ve Nüfus kayıtları yandı.

–  1925 İlk Kışlık sinema açıldı.

–  1925 16 Ağustos.  Mersin İdman Yurdu spor kulübü kuruldu. İlk yıllarda sporun her çeşidiyle ün yaptı. Mersin halkına sporu tanıttı ve sevdirdi. Sonradan tamamen futbol kulübü haline geldi.  Mersin’de yaşayan ancak kendini misafir olarak görenler şehre sahip çıkmamanın doğal sonucu olarak Mersin İdman Yurdu’na da sahip çıkmadı.“Asansör takım” diye hafife alınarak bahsedildi. 2017-2018 futbol sezonunda kelimenin tam anlamıyla rezil oldu. (Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün sözlerini basma kalıp oraya buraya yazanlar onun “Mersin’e sahip çıkmak”  sözünü nasıl anladıklarını da bir kez daha göstermiş oldular)

–   1925 Ermeni Kilisesi kapatıldı.

–  1925 Doğu illerindeki ayaklanma nedeniyle Doğu’dan bazı aileler Mersin ve köylerine yerleştirildi.

–  1926  28 Şubat  Başbakan İsmet İnönü trenle geldi. Sahildeki bir evde eşiyle dokuz gün kaldı. İnceleme ve ziyaretler yaptı.

–   1926 İlk sebze ve meyve hali binası (İtalyanlar tarafından) yapıldı. (Bu günkü kasaplar çarşısı)

–   1926 Mersin Liman Şirketi kuruldu ve ilk beton iskele yapıldı. (Civarına Yanık Mektep Mahallesi dendi.)

–  1926 Makarna fabrikası açıldı.

–  1926 Binası Mavromatiye ait olan Mersin İdadisi yandı.

–   1926 Mersin Ticaret ve Zahire Borsası kuruldu.

–  1926  30 Ocak Osmanlı Bankası açıldı.

– 1926 02 Şubat Başvekil İsmet İnönü eşiyle geldi ve 9 gün Mersin de kaldı

–  1926  10 Mayıs Atatürk 4. Kez Mersin’i ziyaret etti.

–  1926  02 Kasım Mersin halkında toplanan ve şehrin adı verilen uçak THK na hediye edildi.

– 1926 25 Eylül Ticaret ve Zahire Borsası kuruldu.

–  1926 50 aboneli İlk telefon sistemi kuruldu.

–  1926 İtfaiye teşkilatı kuruldu.

 – 1927 15 Şubat Atatürk (Ertuğrul yatıyla) Mersin’i 5. kez ziyaret etti.

–  1927 11 Ağustos.  “Mersin Tüccar Kulübü” kuruldu.

–  1927 Belediyenin yaptığı sayımda nüfus 11.270 olduğu anlaşıldı.

–  1927 01 Eylül Mersin Elektrik Komandit Şirketinin kurduğu tesis şehre elektrik vermeye başladı.

– 1927 400 Portakal ağacı, 3000 mandalina, 8000 turunç ve 20.000 limon ağacı olduğu belirlendi.

–  1928  08 Ağustos . Belediye bir adet  arazöz aldı.

–   1928 Devlet Demir Yolları İskelesi inşa edildi. Betonarme, Uzunluğu 140 m. genişliği 16. m.

– 1929 05 Ocak.  Mersin – Adana demiryolu devletleştirildi.

–   1929 K.Milliye Caddesi ve Fabrikalar Caddesi asfaltlandı. (Taşrada asfaltlanan ilk cadde olduğu söylenir)

–   1929 Termik santral kuruldu.

–   1929  03 Mart Mersin Ticaret Bankası A.Ş. kuruldu.

–   1929   25 Nisan Verem Mücadele Cemiyeti Kuruldu.

– 1929  16 Mayıs. Şimdiki adı “İstiklal” olan Kurtuluş Caddesinin açılması, üzerindeki binaların yıkılmasına başlandı.

–   1929 Şehrin Önemli noktalarından biri olan “süslü (şimdiki hali ve adıyla “kuru”) çeşme yapıldı.

–   1929  12 Eylül Gözne yolu yapımı bitti.

–   1929  15 Aralık Sel Afeti oldu.

–   1929 Bir Alman firmasına yaptırılan kanalizasyon tamamlandı.

–  1930 Telefon santralına 50 abone daha ilave edilerek sayı 100 e çıkartıldı.

–  1930 20 Şubat.  “Yeni Yurd” adlı ilk kültür dergisi çıktı.

–   1930 Belediye şehir bandosu, musiki ve Tiyatro okulu açıldı.

–  1930 Aralık 14 -15 Can kaybına da neden olan büyük bir sel felaketi oldu.

–  1931 12 Şubat Gazi Mustafa Kemal Atatürk 6. kez Mersin’e geldi.

–   1931 Kasım ayında Merkez Bankası açıldı.

–   1932 Dekovil ve Tramvay rayları söküldü.

_  1932 21 Eylül. 10 Uçaklık Türk Teyyare Cemiyeti (THK) filosu gösteri yaparak Jandarna Okulu arkasındaki alana indi.

–  1932 Eylül 29 Samsun’dan hareket eden bir tren Mersin’e gelerek Karadeniz ile Akdeniz’i bağlamış oldu.

–  1933 28 Ocak Gazi Mustafa Kemal Atatürk 7. kez Mersin’e geldi.

–  1933 Silifke Vilayeti ile Mersin Vilayeti,   “İçel Vilayeti” adı altında birleşti.  İl merkezi Mersin oldu.

–  1933 24 Şubat.  Mersin Halkevi şimdi yerinde Borsa Sarayı bulunan İstiklal Caddesindeki Eski Mader-i Vatan Mektebi binasında açıldı.

–   1933 27 Eylül Halkevinden şehre sesli yayım tesisatı tamamlandı.

–  1933  27 Mayıs Silifke ve Mersin İlleri İçel adı altında birleştirildi. Merkez Silifke oldu.

– 1934 Dr. Remzi (Gönenç) Halkevi yayınlarından ilkini “Sıtma nedir? Nasıl korunulur?” isimli kitapla gerçekleştirdi. (Sıtma Çukurova’nın günlük yaşamının bir parçası, sağlık sorunlarının önde geleni idi.)

–  1934 Mersinde çok küçük çaptaki Millet Hastanesi,  Memleket Hastanesi olarak isim değiştirdi.

–   1935 Nüfusun 17.700 olduğu anlaşıldı.

–   1935 21 Şubat 1935 Gazi Mustafa Kemal Atatürk 8. Kez Mersin’e geldi. (Ayrıntılı bilgiyi site içinde bulabilirsiniz)

–   1935-8 Eylül  Isı Yuva Özel Anaokulu açıldı.

–  1935 Ekim 30  Sel felaketi oldu.

–   1936 11 Şubat fırtına ve sel gemilerde, iskelelerde, bina ve bahçelerde zarara büyük zarara neden oldu.

–   1936 15  Ekim.  Mersinlilerin bağışlarıyla alınan 2. uçağa da Mersin adı verilerek THK na verildi.

–  1935 Avusturya’ lı Prof. Jansen’den Mersin’in İmar Planını yapması istendi. 1938 yılında onanan plana göre  mevcut durumda en önemli cadde Uray Caddesi idi. O zamanki adı Kurtuluş olan İstiklal Caddesi İstasyon ile İleri İlkokulu arasında idi. Kentin merkezinde gayrimüslimler, batısında Suriye’den göç edenler, kuzeyinde Girit’ ten göç edenler yerleşmiş idi.  ( 20 Mayıs 1938)

–   1936 05 Haziran. Mersinli Ahmet 79 kiloda Berlin Olimpiyatlarında Bronz Madalya aldı.

–   1936  05 Aralık  Denizde büyük fırtına oldu. bazı tekneler ve küçük gemiler kıyıya vurdu. şehirde sel felaketi oldu.

–   1937 Telefon santralına 100 abone ilave edilerek 200 e çıkartıldı.

–   1937 31 Ocak  Hatay meselesi için büyük bir miting yapıldı.

–    1937   Ağustos Mersinli Ahmet 79 kiloda Dünya şampiyonu oldu.

–   1937 Kapalı kısmı ahşaptan olan ilk stadyum yapıldı.

–   1937 02 Kasım Mersin, Dünyanın en gözde arkeoloji ve tarih merkezlerinden birisi olma fırsatı yakaladı. 9000 Yıldan beri üzerinde yaşamın hiç eksilmediği ve tarihin kesit olarak görünebildiği “Yumuktepe” üzerinde kazılar başladı.

–  1937  19  Kasım  Gazi Mustafa Kemal Atatürk Mersin’e 9. kez  geldi. ve çok kısa bir süre kaldı. (Ayrıntılı bilgi site içinde)

–   1938 Ev ve iş yerlerine şebekeli su verilmeye başlandı.

–   1938 Ocak Halkevi “İçel” isimli bir dergi yayımlamaya başladı.

–   1938 20 Mayıs.  Atatürk 10. kez Mersin’e geldi.  23 Mayıs ta garda son kez uğurlandığı sırada Belediye Başkanına elindeki bastonla şehrin kuzeyini göstererek “Kuzeye doğru beş geniş cadde açılmasını bildirmiştim. Neden bu güne kadar başlamadınız?” dedi. Başkanın cevabı üzerine “ Olmaz öyle şey. Bu caddeler açılmalıdır. Güneyden kuzeye doğru olmasına dikkat ediniz. İskân sahası o tarafa kaysın” dedi. Doktorların dinlenmesi gerektiğini söylediği hasta günlerinde bu yolculuk ve bitmek bilmeyen geçit töreni onu çok yordu. (Ayrıntılı bilgi site içinde)

–   1938 Kapıdan girince sol tarafın Müslüman olmayanlara sağ tarafın Müslümanlara ayrıldığı mezarlık açıldı. (Bunun şehrin en önemli özelliklerinden biri olduğu devamlı olarak işlenir.)

–    1938 Umumi Mağazalar iskelesi açıldı.

–   1939 Sümerbank satış mağazası açıldı.

–   1939 Merkez Bankası açıldı.

–   1939 Güneş Sineması açıldı.

–   1941 23 Haziran.  Refah isimli gemimiz Mersin açıklarında  batırıldı. 167 Deniz askerimizin şehit oluşu bütün şehri yasa boğdu.

–    1942 02 Ocak.  Kar yağdı ve don oldu.

–   1942 Akşam  Kız  Sanat Enstitüsü açıldı.

–   1943  Mersin Ticaret Orta Okulu açıldı.

–   1944 Halkevi Binası (Bu günkü adıyla Kültür Merkezi ) inşaatına başlandı.

–  1944 23 Nisan.  Heykeltıraş Kenan YONTUÇ tarafından yapılan, Cumhuriyet Alanındaki Atatürk heykeli açıldı.

–   1945 Yıllardan beri kullanılmayıp sarhoş, zibidi yuvasına dönen Ayios Feorgios Kilisesinin yıkımına başlandı. (Şu anda yerinde “Bit Pazarı” (Zafer Çarşısı) vardır)

– 1945 Ovak 08. Mersin- Ulukışka yolu törenle açıldı.

–   1945 Eylül 25 Mersin’in çok şeyini borçlu olduğu büyük insan Tevfik Sırrı Gür şehri liseye kavuşturdu.

–   1945 Mersin (Erkek) Sanat Enstitüsü açıldı.

–   1945 Nüfus 16.200 olarak sayıldı.

–   1945 Şehir  Ekonomik alanda olduğu kadar  sanat ve kültür  alanında da ilerlemeye devam etti.. Bu konuda Halkevi’nin etkisi çok fazla idi.  “Mersin Halkevi Kültür Dergisi Eylül Sayısı”nda yazılanların bir kısmı şöyle oldu:  Eylül 1945, Fındıkpınarı yaylasına gezi tertip edildi ve 3 perdelik bir oyun sergilendi. 550 seyirci katıldı. 205 Hasta bedava muayene edildi, ilaçları ve iğneleri bedava temin edildi. Fındıkpınarı ve civar köylerden gelen vatandaşlarımızla sohbet edildi. Dil bayramı nedeniyle “Dil konusu”  üzerine seçkin ve olgun bir kalabalığa konferans verildi. Şeker bayramı nedeniyle bayramlaşma töreni yapıldı. Salonumuzda düğün yapıldı. İzmir’den gelen sanatçı tarafından keman konseri verildi. Kütüphaneden bir ayda 1 113 kişi kitap aldı. Bir ayda 57 adet yeni kitap geldi.

–  1946 24 Temmuz  Mersin’e ikinci adam, Milli Şef   İsmet İnönü’ nün heykeli açıldı.

–   1946 08 Ekim Cumhurbaşkanı İsmet İnönü geldi.

–   1946 29 Ekim.  Türkiye’nin en modern tiyatro salonuna sahip olan,  kültür ve sanatın bir çok dalında hizmet verecek şekilde bölümleri olan, sinema salonu olan, düğün, balo salonları olan olağanüstü bir bina  (olağanüstü  hikayesini de barındırarak) açıldı. Bu bina Mersin Halkevi binası idi.

–   1946  Dünya Savaşı nedeniyle tedbir olarak gelen Deniz okulları İstanbul Heybeliada’daki  asıl terlerine taşındılar.

–   1947 23 Şubat Arslanköy’de Muhtar seçiminde olaylar çıktı. Tüm Gazetelerde aylarca manşet oldu.

–   1947 10 Aralık deprem oldu.

–   1948 14 Şubat.  Sel felaketi yaşandı.

–  1948 22 Şubat Cumhurbaşkanı İsmet İnönü eşi ile sel felaketini incelemek için geldi.

–   1948 06 Temmuz.  Çukurova Fabrikası yandı. Şehrin her yerinden ve yakın köylerden görülen alevler ve duman büyük bir korkuya neden oldu. Şimdiki Adalet Sarayı bu fabrikanın arsası üzerine yapılmıştır.

–  1948 14 Ağustos  Mersinli Ahmet  (Ahmet Kireççi) Londra’da yapılan Dünya Olimpiyatlarından grekoromende altın madalya getirdi.

–   1948  25 Eylül  Yeni elektrik motorunun çalıştırılmasıyla Mersin bol elektrik ve suya kavuştu.

–  1949 Ticaret Orta Okuluna Lisesi de eklendi.

–   1950 Eylül 08.   Müfide İlhan Mersinde, Türkiyenin ilk bayan belediye başkanı oldu.

–  1949 Eylül 09.  1000 Aboneli telefon santralı kuruldu.

– 1950 20. Yüzyılın ortasında Mersin,  çay bahçelerinde canlı müzik dinlenen, Cumhuriyet Baloları yapılan, tenis oynanan, şiir, müzik etkinlikleri, çay partileri yapılan, sineması, yerel radyo yayınları olan, işadamlarının, ev hanımlarının bisiklet kullandığı,  yeni inşa edilmiş hastanesi, ile nereden baksanız modern, huzurlu,  yoksulu yok denecek az, orta gelirli sade bir Avrupa kıyı  kenti görünümündeydi.  Türkiye’nin ilk kez bir bayan belediye başkanı olarak Müfide İlhan görevdeydi.(08 Eylül 1950 de seçildi)

–  1950 Eylül 20 Akel Camisi ibadete açıldı.

–  1950 Mezarlık içinde Şehitlik ve anıt açıldı.

–  1951 Otomatik telefon santralı kuruldu. (1937 den bu yana manuel ve 200 aboneli olan santralın yerine 1000 abone)

–   1951 Nisan 21 İstasyon -plaj arasında taksi dolmuş çalışmaya başladı.

–   1951 Kasım 29 Sel felaketi yaşandı.

–    1951 Maruni Kilisesi kapatıldı.

–    1952 Ocak 28 Kapatılan Halkevi’nin binasının bir kısmında Kız Enstitüsü öğretime başladı.

–   1952 Haziran 25  yapımına 1946 yılında T.S.Gür döneminde başlanan Stadyum GS-MİY maçıyla hizmete açıldı.

–  1952 İl Halk Kitaplığı açıldı.

–  1952 Çukurova Elektrik A.Ş. kuruldu ve Termik Santral buna bağlandı.

–    1952 Aralık 15 Birinci Narenciye Kongresi toplandı.

–   1953 Haziran 08 Şehir Trafik lambalarıyla tanıştı.

–  1953 Temmuz 03. İstasyon- Deniz feneri (Plaj) arasında halk otobüsü seferleri başladı.

–   1954 01 Nisan SSK Hastanesinin ilk çekirdeği (Küçük bir dispanser şeklinde) Çukurova Fabrikası revirinde kuruldu.

–   1954 04 Nisan. Mersin Limanı ihalesi yapıldı.

–   1954 Hastane (Kuvayı Milliye) Caddesi üzerinde (bir önceki)  125 iş yeri olan Sebze-Meyve Hali inşaatına başlandı.

–  1954 Trafik Bürosu açıldı.

–  1955 Temmuz 11. Mersin – Ankara otobüs seferleri başladı.

–   1956 Silifke- Mut- Karaman yolu asfaltlandı.

–   1956 İl Çocuk Kitaplığı açıldı.

–   1957 Mersin “ATAŞ” ile tanıştı. ATAŞ ‘ın teknolojisi ve yönetim şekli birçok kişi ve kuruma örnek oldu. Fabrika ile aynı tel örgü içinde olan lojmanları da yine şehircilik, güvenlik, ısıtma, sosyal tesisler, etkinlikler vb. konularda şehrin ilgisini çekti.

–  1957 Mersin-Silifke-Mut-Karaman-Konya yolu asfalt olarak açıldı.

–   1958 Ağustos 30 Mersin Limanı ticaret rıhtımı hizmete açıldı.

–  1959 Ocak 25. Sel felaketi yaşandı.

–  1959 Kasım 25. Ulu Cami önlerine düşen yerdeki çok sayıda manifatura, tuhafiye, ayakkabıcı dükkanı yandı.

–   1959 Mersinde ilk olarak Özel İçel Koleji açıldı.

–  1960 27 Nisan.  Türkiye’nin en büyük, Akdeniz’in ilk 10 limanından biri ve Avrupa’nın 2. büyük tahıl silosu inşası bitti. .

–    1960 Mersin Verem Savaş Dispanseri açıldı.

–   1960 Mersin Nufusu 68.485 kişi olarak sayıldı.

–   1961 Betik adlı bir sanat dergisi çıkmaya başladı.

–    1962 Nisan. Anadolu Tasfiyehanesi (ATAŞ) üretime başladı.

–   1962 Ekim 08 Öğretmen Okulu açıldı.

–   1963 Telefon santralının kapasitesi 3000 e çıkartıldı.

–  1963 05 Temmuz.  Mersin Lisesinin adı. Tevfik Sırrı Gür Lisesi oldu.

–   1963  28 Eylül. Mersin’de ilk asansör Toros Otelinde monte edildi.

–   1963 29 Kasım. Eski Akkahve de Güzel Sanatlar Resim ve Heykel Galerisi açıldı.

–   1963 Yeni bir imar planı hazırlandı.

–   1965 Nüfus 80.000 kişi oldu.

–  1966 23 Şubat. Kamer Sineması açıldı.

–   1966 Deniz Feneri, 18 milden görünen, 10 saniyede 32 çakan son halini aldı.

–   1966 Kasım 15 Termik Santral hizmete girdi.

–   1967 SSK hastanesi binası hizmete açıldı.

–  1967 Mayıs 02 Daha önce 1948 yılında da bir kısmı yanmış olan Çukurova Fabrikasında iki gün süren büyük bir yangın oldu. Bina tamamen yandı.

–   1968 3 Mart.  TRT Çukurova Bölge Radyosu yayına başladı.

–   1967 Ocak 06 Çocuk Esirgeme Okulu Yuva binası açıldı.

–   1968 Akdeniz Gübre Sanayi A.Ş. kuruldu.

–  1968 27/ 28 Aralık gecesi bir buçuk aydır yağan yağmur nedeniyle büyük bir sel felaketi yaşandı. Müftü Deresi kenarındaki bazı evler yıkıldı.  Silifke’den Tarsus’a kadar birçok dağ ve ova köyleri, tarla ve bahçeler hasar gördü.  Bir kaç kişi öldü.

–  1969 Nisan 28. Yeni Mahalledeki 300 gecekondu yandı.

–   1969 Soda Sanayi A.Ş. kuruldu.

–  1969 Mayıs 18. Atatürk Parkı açıldı.

–  1969 İçel Şenlikleri yapıldı. 1994 Yılına kadar adı, niteliği, zamanı değiştirilerek, ara verilerek denendi ve sonunda vazgeçildi.

–   1970   Nufus 112.982 kişi oldu

– 1970 Eski yapıların yıkılıp yerine küçük balkonlu, rüzgâr ve güneş hesabı yapılmadan, şehrin imarı görmemezlikten gelinerek apartman dikme maratonu başladı.

–  1970 Telefon santralının kapasitesi 8.000 oldu

–   1970 Ekim 04. Anadolu Cam Sanayi A.Ş. (ACS) fabrikası  temeli atıldı.

–  1970 Ekim 04. Termik Santral ve Gübre fabrikası açıldı.

–  1971 Ocak 25. Özel Akdeniz Hastanesi açıldı.

– 1971 Aralık 30. Büyük Mersin Oteli açıldı.

– 1972 Şehir imar tadilatı yapıldı.

–   1972 Kan Merkezi açıldı.

–   1972 Haziran 23 Refah Şehitleri anıtı açıldı.

–   1972 Çimsa Çimento Sanayi A.Ş. kuruldu.

–   1973 Anadolu Cam Sanayi A.Ş. üretime başladı.

–   1974 Ocak 27 TRT Televizyonu seyredilmeye başlandı.

–   1974 Temmuz 19 Kıbrıs harekatında Mersin önemli bir nokta oldu.

–   1975 Ocak 03 Eski Adliye Sarayı önündeki  (Liman Kapısı)  Kurtuluş Anıtı  açıldı.

–   1975 Haziran 04 Kent amblemi halk jürisi tarafından seçildi.

–   1975 Haziran 21 Soda sanayi Fabrikası üretime başladı.

–   1975 Öğretmen Lisesi ve Eğitim Enstitüsü açıldı.

–   1976 Şubat 25 Mersin, Japonya’nın Kushimoto şehri ile kardeş şehir oldu.

–  1976 Mart 11 Meslek Yüksek Okulu açıldı.

– 1977 4 Ocak.  Mersin’ linin gönlündeki, unutamadığı anılarının yaşadığı “Halkevi” binası Kültür merkezi yapılacağı müjdesi ile Kültür bakanlığına devredildi.

–  1978 29 Mayıs. Şehrin gerdanındaki  “Gümrük Meydanı” yıkıldı. “Yeni Cami” yıkıldı. Yerine çok uzun yıllar süren inşaatla çirkin, kullanışsız bir otopark, çalışmayan bir çarşı ve küçük bir cami yapıldı ama adı “Ulu Cami” oldu.

–   1979 Çimsataş Çukurova İnşaat Makinaları A.Ş. ve Kromsan Soda Sanayi A.Ş.  kuruldu.

–  1979 Eylül Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi açıldı.

– 1980 Yeni bir Kent nazım planı yapıldı. (Sonuç “googlemaps” veya diğer internet sitelerindeki uzay fotoğraflarından görünebilir.)

–  1980 Deniz kıyılarının yağmalanmasına başlandı. (İleriki yıllarda sahillerdeki köyler belediye, ilk okul mezunu muhtarlar belediye başkanı oldu. Kumların üzerine gökdelenlerden oluşan “Tatil Siteleri” yapılmasına ruhsat verildi.)

–  1980 Şehir konteyner taşımacılığının Orta Doğudaki en büyük merkezlerinden biri haline geldi.(Yanlış politikalar sonunda birkaç yılda söndü.)

–   1980 Nufus 221.861 kişi oldu.

–   1982 Yıkılmış olan tarihi, Gümrük Meydanının  yerine ne olduğu belirsiz bir şeyler yapıldı.

–  1983 12 Kasım.  Mersin’de serbest bölge kurulması Bakanlar Kurulunda kararlaştırıldı.

– 1984 Telefon santralının kapasitesi 15.000 oldu

–   1984 Devlet Hastanesi  (1950 de Memleket Hastanesi adı değişmişti)  yeni binasına taşındı.

–  1984 Aralık 28 Belediye Meclisi Mersinin Fransız işgalinden kurtuluş gününün 03 Ocak 1922 olduğuna, kutlamaların daha önceki yıllarda olduğu gibi 5 değil, 3 Ocak’ta yapılmasına karar verdi.

–   1985 25 Ekim.  Türk Diabet Cemiyeti Mersin şubesi kuruldu.  (Sonradan hastane haline gelen “Diabet Merkezi” ne dönüştü)

–    1985 Mart 07 Mersin ne önemli bir yerleşim yeri açan, göçü hızlandıran “Güneykent” projesine başlandı.

–   1985 Temmuz 01 Mersin Serbest Bölgesi AŞ (MESBAŞ)kuruldu.

–   1985 Şehrin nufusu 314.350 oldu.

– 1886 Telefon santralının kapasitesi 25.000 oldu

–   1986 Tren İstasyonunun kuzey doğusuna Otogar açıldı.

–   1986  01 Temmuz.MESBAŞ Mersin Serbest Bölge İşleticisi A.Ş.  kuruldu.

–  1987 Ocak 03 Mersin Serbest Bölgesi açıldı.

–  1987 23 Şubat.  Türkiye’nin en büyük, en görkemli ve en kısa zamanda inşa edilen camilerinden biri olan “Muğdat Camii” inşaatına başlandı. (10.000 kişinin namaz kılabileceği büyüklükte, olup işyeri, sağlık ocağı, aşevi, kütüphane, konferans salonu, banyo, vb. birimleri içermektedir)

– 1987  “Akbelen” toplu konutları inşaatına başlandı.

– 1987 Hiçbir biçimde etüt edilmeden masa başında kararlaştırılmış olan 52 katlı gökdelen inşaatına başlandı.

– 1988 Ekim 18, Eski Mersin’in,  Uray Caddesinin sembolü olan, ticaret,  yazıhane, İş adamı kelimelerinin ilk çağrıştırdığı yer olan Azak Han artık tamamen yıkıldı. Oysa yıkımından üç tam yıl önce Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun 1394 sayılı karar gerekçesi aynen şöyle idi.“ Azak Han; hem üzerinde olduğu köşe parselinde etkileyici bir cephe ve kütle anlatımı sergilemekte, hem de etkileyici iç avlusu ve onu çevreleyen cepheleri ile sadece Mersin’de değil, diğer kentlerde de, az rastlanır bir olgu olduğuna, Mersin’de genelde tarihi değer taşıyan yapılar gelişme baskısına dayanamayıp kaybolduğundan, söz konusu eser hem bu açıdan, hem de kendi türünün az rastlanan örneklerinden birisi olması açısından korunması gerekli olduğuna”

–  1989 Mart 13 Mersin Deniz Ticaret Odası kuruldu.

– 1989  “İçel Sanat Kulübü” derneği kuruldu. Çok kısa zamanda Türkiye’nin sanatla, kültürle ilgilenen her kesiminin yakından izlediği büyük bir dernek haline geldi. Toplum baskısı ve üyelerin sorumluluk anlayışı felsefe, arkeoloji, Yumuktepe kazılarına destek vermek, kültür ağırlıklı geziler ve dağcılık, paraşütçülük, eski mersin evlerinin restorasyonu benzeri birçok sanat dışı konuları da omuzlamasını gerektirdi.

–  1990 nüfus 422 357 olarak tespit edildi.

-1990 Ekim 10 Mersin Devlet  Opera ve Balesi kuruldu.

–  1991 Nazım planı tadilatı yapılarak 2010 yılı makro formu  belirlendi  Bütün makro, mikro ve diğer planlar, projeler sonunda  iç içe geçmiş, beton, beton, beton,  havasız, karmakarışık bir şehir ortaya çıkartıldı.

–  1992 28 Şubat. Balkanların, Orta Doğunun ve yakın Asya’nın en yüksek binası 52 katlı “Metropol” iş merkezi hizmete açıldı.

–   1992 9 Mart.  Eski adı Halkevi olan binada 46 yıl sonra yeniden “Madam Butterfly Operası”  seslendirildi   “Kültür Merkezi Binası” nın ve Türkiye’de dördüncüsü olan “Mersin Opera ve Balesi”nin açılışı yapıldı.

–   1992 15 Mayıs.  Bu günkü Toptancı hal kompleksi hizmete açıldı.

–   1992 12 Ekim “Atatürk Evi”  müzesi açıldı.

–   1992 10 Kasım.  Çok kısa zamanda Türkiye’nin en saygın ve etkin bir Üniversitesi olmasıyla Mersin’ linin gurur duyduğu.  Mersin Üniversitesi açıldı.

–   1992 Mersin – Tarsus Organize Sanayi bölgesi yer seçimi ve kamulaştırması yapıldı.

–   1992 FM kanalından yayın yapan özel radyolar açıldı.

–   1992 Prof. Veli Sevin başkanlığında Yumuktepe kazılarına tekrar başlandı.

–  1993 Temmuz 20 Kıbrıs Anıtı açıldı.

–   1993 2 Eylül.   Mersin Büyük Şehir Belediyesi kuruldu.

–  1993 Ekim 05 Latin İtalyan Katolik Kilisesi Katedral oldu.

–  1993 Aralık 03 Diabet Merkezi büyütülerek hastane haline getirildi.

-1993 Aralık 21 Mersin Büyükşehir Belediyesi 93/5130 sayılı bakanlar Kurulu Kararı ile Mersin Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde; Akdeniz, Toroslar, Yenişehir belediyeleri kuruldu.

–   1994 27 Mart. Yerel seçimler ile Büyük şehir Belediyesi ve Üç yeni belediyenin ilk başkanlarını seçildiler.

–   1994 Yat limanı inşaatına başlandı.

–   1994 SSK hastanesi ek binası yapıldı.

-1994 Mersin Festivali (son) yapıldı. ( Önceki yıllarda hangi isimlerle, nasıl yapıldığına ilişkin yazılı belge yoktur)

–  1995 Şubat  Mersin Üniversitesi Devlet Konservatuvarı açıldı.

–   1995 Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi açıldı.

–   1995 Özel, yerel tv istasyonları yayına başladı.

-1998 Ocak 03  2.Çevre Yolu, K.Milliye Cd. kavşağı üzerinde “Kuvayı Milliye Anıtı” yapıldı.

-1998 Mart 03 Çok ilginç bir öyküsü olan İÇEV (İçel El Sanatları vakfı) kuruldu.

–   1998 27 Haziran Adana’da can kaybına neden olan 6,2 şiddetindeki deprem Mersin’de birçok evde çatlamalara yol açtı.

– 1998 30 Temmuz, Mersin Otobanı açıldı.

-1998 Eylül 28, Mersin Limanı satıldı.

– 2000 Nevit Kodallı Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi açıldı.

–   2000 Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu açıldı.

– 2000 Mersinde nüfus 537 832 kişi oldu.

-2001 11 Kasım, 8 kişinin öldüğü çok büyük maddi zararlar veren sel felaketi oldu. (Ama kimseye ders olmadı)

– 2002  13 Ekim, Mersin Uluslararası Müzik Festivali nin  birincisi yapıldı.

–   2002 İçel ilinin adı Mersin oldu.

-2007 03 Ocak MTSO (Mersin Ticaret ve Sanayi Odası) Sanat Galerisi açıldı.

– 2007 18 Ekim Yenişehir Belediyesi Fuar Merkezi açıldı.

–   2008 06.03.2008 tarihli 5747 sayılı kanunla Akdeniz, Mezitli, Toroslar ve Yenişehir ilçe statüsüne geçti. Kaymakamlar atandı.

–   2011 Nisan. Marina hizmete girdi.

–   2012 Akdeniz oyunlarının 2013 de Mersinde yapılması için bir çok spor tesisi ve olimpiyat köyü inşaatına başlandı.

–   2015  Şubat 28 Şehrin Kuzeyinde bulunan Çavuşlu Mahallesine yeni ve büyük bir Otogar açıldı.

–  Sonradan güncelleştirme ve düzeltmeler yaptığım bu çalışma o zamanki adıyla “İçel Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası” bülteninin Mart – Nisan 2001 sayısında yayınlanmıştır.

– Bu kronolojinin, sitedeki diğer yazı ve fotoğrafların birçok resmi ve özel kurum, kuruluş tarafından alınıp kullanılmasına  sevindiğimi ancak  kaynak gösterilmemesini de etik bulmadığımı belirtirim. Ziya Aykın

Biyografik Bilgi

scroll to top