,

MUT YÖRESİ “UNESCO, JEOPARK ALANLARI ULUSAL LİSTESİ”NE GİRDİ – NURDAN İNAN

Jeopark.jpg

“Türkiye Jeolojik Mirası Araştırma Projesi” (TÜJEMAP), Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Doğa ve Çevre Derneği ortaklığında 2007 yılında yürürlüğe girmiş ve veri tabanları oluşturularak sonlanmak üzeredir.

Bu projeyle; milyonlarca yıllık jeolojik süreçlerin ürünü olup, bilimsel yönden açık laboratuvar niteliği taşıyan doğal nitelikli jeolojik oluşumlarla, jeolojik miras alanlarının ulusal envanterinin yapılması ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu esaslarına göre koruma statüsü ve kriterlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

2000 yılında kurulmuş olan Jeolojik Mirası Koruma Derneği (JEMİRKO) de aynı amaçla konuya katkı yapan bir diğer kuruluştur.

Üniversitelerle yürütülen işbirliği çalışmalarıyla TÜJEMAP III. Toplantısı “Mersin Bölgesi Jeolojik Miras ve Jeoturizm Paneli” başlığıyla 22-23 Mart 2010 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Mersin Üniversitesi Vural Ülkü Konferans Salonu’nda yapılan alan önerileri toplantısının ardından, yöremizdeki potansiyel jeotur güzergâhları ve jeosit alanları katılımcılara gösterilmiştir.

Ülkemizde yasal statü bakımından jeopark kavramı olmadığından uluslararası düzeyde bir jeopark bulunmasında halen de engeller mevcuttur. Buna karşın, pilot alanlardan biri olan Kula alanı (Manisa), Türkiye’nin uluslararası olarak tanınmış ilk ve tek tescilli jeoparkı olmuştur.

Kula jeopark çalışmaları 2004 yılında Dünya Jeoloji Kongresi’nde verilen bir bildiriyle başlamış, başvuru sahibi olarak Kula Belediyesi tarafından yürütülen Jeopark Projesi, 2007-2008 yıllarında AB hibe programları çerçevesinde alınan proje ile genişletilmiş, 2011 yılında uluslararası “jeopark kalite sertifikası” alabilmek için proje birimi kurulmuştur. Uluslararası ağa üye olmak ve kalite sertifikası alabilmek için yapılan başvuru sonrasında Uluslararası ağa bağlı olarak çalışan uzman heyeti inceleme yapmış ve bir rapor hazırlamıştır. Tüm prosedür aşamalarını başarıyla geçirdikten sonra Eylül 2013’de “Kakaumene (Yanık Ülke) Jeoparkı”adıyla UNESCO’nun Küresel Jeopark Ağı’na (Global Geopark Network) üye olmuştur. Bu üyelik aynı zamanda Avrupa Jeopark Ağı’na (European Jeopark Network) da üyelik anlamına gelmektedir.

Mersin ilinde Mut yöresi, bilimsel terminolojideki adıyla “Mut Miyosen Havzası’l hem TÜJEMAP ve hem de JEMİRKO çalışmalarında öncelikli pilot alanlardan olmuştur. Bölgenin açık bir jeoloji laboratuvarı olması açısından eğitime ve doğal kaynakları açısından jeoturizme odaklı büyük bir potansiyeli barındırdığı bilinmektedir.
Bölge, Oligosen (34-24 milyon yıl önce)’den günümüze değin tektonik hareketlilikten etkilenmemiş olduğundan ilksel konumunu korumuş göl çökelleri, akarsu çökelleri, lagün çökelleri, resif önü, resif çekirdeği gibi havza evrimini belgeleyen unsurları barındırması bakımından eğitim için açık bir jeoloji laboratuvarı, bunun yanında kanyon, vadi, şelale gibi morfolojik ayrıca kültürel ve arkeolojik yapıları barındırması açısından da jeoturizm için bir doğal kaynak durumundadır.

Unesco Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu’nda alınan karar gereğince 2 Ekim 2015 Cuma günü Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (Ankara) Tabiat Tarihi Müzesi Konferans Salonu’nda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası ve Jeolojik Mirası Koruma Derneği (Jemirko) işbirliğiyle, “Jeopark Alanları Ulusal Listesine öneri Sunma Çalıştayı” düzenlenmiştir.

Çalıştayın amacı, jeoparklar konusunda ulusal düzeyde farkındalığın arttırılması, Unesco Küresel Jeopark Ağı’na Türkiye’den aday gösterilebilecek potansiyel jeoparkların belirlenmesidir. Bu amaçla, uluslararası listelere öneri sunma ve dosya hazırlama konularında sorumlulukları olan kurum ve kuruluşlarla, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve ilgili uzmanlar bir araya gelmişlerdir.

Çalıştay, jeoparklar konusunda genel bilgilendirmeyle başlamış ve ülkemizi temsil edecek 33 öneri yapılmıştır. Bu öneriler, yapılan oylama sonucunda öncelikli olarak sıralanmıştır. Buna göre, Karapınar bölgesi, Kapadokya, Pamukkale, Küre dağlan milli parkı, Kızılcahamam-Çamlıdere, Mut Miyosen Havzası, Van Gölü, Levent Vadisi, Narman Kırmızı Tabakaları ve Tuz Gölü ilk 10 sırada yer almıştır.

Bundan sonraki aşamalarda, Unesco Türkiye Milli Komisyonu’nun belirleyeceği bir takvimle, listede bulunan yerlerin yerel yöneticileriyle ilişki kurulması, bilgilendirme, eğitim çalışmaları ve yerel jeopark projeleri oluşturmaları için teşvik edilmeleri sağlanacaktır.

Listede, ilimizden “Mut Miyosen havzası” önermesi, oylama sonucuna göre 6. sırada yer almıştır.
Sıralama öncelik konusunda pratik bir anlam içermemekte olup, gerçekleşmesi yerel yönetimlerin inisiyatif almada gösterecekleri çabaya bağlı bulunmaktadır.

Bölgesel ve yerel kalkınmaya büyük katkı sağlayacak, tescilli ve uluslar arası bir jeopark için, “Mut Miyosen havzası Jeoparkı” çalışmalarını desteklemek ve sahiplenmek gerekmektedir.

Kaynaklar
İnan, N., 2015, Jeopark Alanları Uluslararası Listesine Öneri Sunma Çalıştayı, Bilim ve Ütopya Dergisi, Sayı 258, 91-92.
İnan, N., 2011, İçel Sanat Kulübü Bülteni, Sayı 186, 46-49.
http://www.mta.gov.tr/v2.0/birimler/jeolojik-miras/
http://www.kula.bel.tr/kula-volkanik-jeopark.aspx
http://www.jkbb.org.tr/mansetler/41 -kula-turkiyenin-ilkdunyanin-58-jeoparki-ilan-edildi.html
www.jmo.org.tr/resimler/ekler/b27099e2e508859_ek.pdf
unesco.org.tr/dokumanlar/duyurular/kula-jeopark.pdf

* Nurdan İnan – Prof. Dr. Mersin Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Çiftlikköy/Mersin

İçel Sanat Kulübü Aylık Bülteni Mayıs 2016 Sayısından Alınmıştır.

Biyografik Bilgi

scroll to top