APHRODÄ°TE TAPIMI – Semihi VURAL

Mitolojide en tanınmış tanrılar arasında sıkça adı geçen Afrodit (Venüs) olmalı, GüzelliÄŸi aÅŸkı, ihtirası ve ÅŸehveti simgeleyen tanrıça Aphrodite, Mitolojinin en renkli simasıdı r Hesiodos’a göre Akdeniz’de köpüklerden doÄŸup Kıbrıs’a çıkan tanrıçanın tapımı buradan yayılmış olmalı.
Çok eski çaÄŸlarda Pafos’ta, (Åžimdi Kukliya) dahası tüm Kıbrıs’ta bütün kadın ve kızlar, evlenmeden önce Afrodit tapınağında dinsel fahiÅŸelik yapmak zorundaydılar Modern mitölogya araÅŸtırmacısı Sir James Frazer’e göre, bu hareket tarzı bir ÅŸehvet göstergesi ve orgıe (bayram) deÄŸil, batı Asyanın Ana tanrıçasına karşı, yerine getirilmesi kaçınılmaz olan dinsel bır görev sayılırdı. Tanrıçanın simgesel iliÅŸkisi, insanların cinsel iliÅŸkileriyle desteklemirdi ki; insan, hayvan ve bitkilerin bereketleri artsın,
Frazer bu konuyu anlatırken şöyle yazar: Batı Asya’da doÄŸanın bütün doÄŸurucu guçleTini simgeleyen bır buyuk tanrıçanın bulunduÄŸunu kabul etmek gerekir. Bu tapımın yapıldığ] tapınaklarda, Tanrıçaya dinsel fahiÅŸelik yapan papazlar tayin edilmiÅŸti. Her ne kadar bu tanrıçanın adı yerine gore deÄŸiÅŸiyorsa da, tapınma biçimi hemen hemen aynı idi.
Mitolojik kaynaklara gore. Sandukas adında bin Kilikya’ya giderek, oranın bir kralının kızıyla evlenmiÅŸ. Sıniras adını verdikleri bir oÄŸlu olmuÅŸ. Siniras buyudüğunde geleneklere gore kendi grubuyla Kıbrıs’a goç ederek Pafos kentim kurmuÅŸ. Orada Kıbrıs kralının kızıyla evlenmiÅŸ
Bu söylence Kilikya ve Anadolu’da taç ve tahtın bir zamanlar kız çocuktan kız çocuÄŸa geçtiÄŸi çok eski çağın anılarından doÄŸmuÅŸ olsa gerek. (Amazonlardan ve daha sonra anaerkıl toplumlardan Hititler’de kral ölünce bile kabile karısının Tavananna olarak kraliçeliÄŸini surdurür ) Kraliçenin evlendiÄŸi yabancı olsa bile kral aynı zamanda baÅŸpapaz olacağından Siniras da Pafos’ta Aphrodite tapımınjn baÅŸpapazı olmuÅŸ sayılır. Ve baÅŸpapazlık onun soyuna geçmiÅŸ. BaÅŸpapazlık soyu zaman içinde yoksullaÅŸmış. Büyük Ä°skender’in Anadolu iÅŸgali sırasında; Pafos kralının zulmünden yakınılınca, Ä°skender yine Siniras soyundan
Semihi VURAL bir kişiyi kral yapmak için aratır, Çarşıda satıcılık yapan bir manav huzura çıkartılır ve akabinde başına tac konulan bu kişiyle, Patos krallığı yeniden Siniras soyuna geçer,
Bu söylencenin bir baÅŸka açıdan büyük önemi, Ä°zmir kentinin adıyla iliÅŸkili olmasındandır Siniras soyunun söylencesel tarihi, bu arada Ä°zmir’de hüküm sürmüş ve karanlık bazı noktaları (sönük de olsa) aydınlatır
Siniras (Kinyras) kendi öz kızı Mırrha (ya da Nirra) ile iliÅŸki kurarak Adonıs’in doÄŸumuna neden olmuÅŸtu, BaÅŸpapaz krallar Adonıs’ın babası sayılırdı. Pafos’ta dinsel fahiÅŸelik kurumu, Kral Siniras (Kiniras) tarafından kuruldu Kralın kızları Adonis’in kızkardeÅŸierı sayıldı.
(Siniras’ın ölümüne ait bir öykü de Sinirası bir muzik yarışmasında Apollon’a meydan okuyunca Marsiyas gibi Apollon tarafından öldürulur. Anakreon’a göre, ise 160 yıl yaÅŸamış. ) Bazı kavımlerde her kızın evlenmeden önce yedi gun yedi gece fuhuÅŸ yapması zorunluydu, (Tapkı gereÄŸi) Adonıs’in olumu nedeniyle yas töreni için herkesin başını traÅŸ etmesi gerekirdi. Saçlarını tanrıçaya kesmeyen kızlar yas gunlerinin belirli birinde, dinsel fahiÅŸelik yapmak zorundaydılar Ahlak duygusu geliÅŸtikçe kendim verme yerine saçlarını verme duygusu geliÅŸti. Bugün bazı kadınlar, kendi cinselliklerinden vazgeçerek, rahibe olarak kendilerini Tanrının eÅŸi sayıyor ve manastıra kapanıyorlar.
Aydın’daki Tralles orenınde bulunan iki yazıtta, dinsel fuhuÅŸun, M.S. 200 yıla kadar yapılmakta olduÄŸu yazılıdır
Karadeniz kıyısında Pontos’da her iki yılda bir yapılan dinsel ÅŸenliklerde de bu kutsal ödevleri yerine getirmek için gelen kalabalıklarla dolup taÅŸarmış
Kilikya’da bir baÅŸka Aphrodite tapım merkezi vardır ki, pek bilinmez. Bu gün Tısan adıyla anılan içel – Ovacık yakınlarındaki tatil yerleÅŸimi antik bir kentin üzerinde yayılmıştır. Biimsel kaynaklarda Kilikya Aphrodisias’ı olarak anılan yerleÅŸim yeri harika bir coÄŸrafyada yeralır.
Kaynak: Halikarnas Balıkçısı’nın çeÅŸitli eserleri
İçel Sanat Kulübü Bülteni 70. sayısından alınmıştır.