Bezm-i Âlem Vâlide Sultan Osmanlı’nın en hayırsever valide sultanıdır. Ülkenin çeşitli yerlerinde pek çok hayır eseri ve vakıf meydana getirmiştir. Mersin’de Sahip olduğu vakıf arazileri üzerine kendi adına 1 cami ve 2 çeşme yaptırdığı bilinmektedir .
Eski Çeşme Sultan Abdülmecit’in annesi Bezm-i Âlem Valide Sultan adına 1865 yılında yaptırılmıştır. Eski Caminin yapım yılı ise 1870’ tir.
Eskiden sahile yakın olan ve çeşitli tarihlerde onarım gören Eski Cami ve çeşmesi bugün sahilden oldukça içeridedir .
“Mersin İskelesi civarındaki suya iki adet çeşme yaptırılarak masrafının Valide Sultan Vakfı’nca ödeneceği” ve bu vakıf arazilerin nerede olduğuna dair kayıtlarda bazı bilgiler vardır .
Mersin İskelesindeki kumluk mahallin Valide Sultan Vakfına bağlanarak füruhtu ve kiraya verilmesi talep edilmiştir. Bu arazilerin mülkiyeti veya kullanımı hakkı kayıtlarda açıkça belirtilmiştir.
Mersin İskelesi’nde dalga nedeniyle hâsıl olan kumluk mahallin Valide Sultan Vakfı’na tashih olunması ” 02 Mayıs 1857
1-“Bezm-i Âlem Valide Sultan Evkafı’na kaydedilecek olan Mersin Karyesi sahilindeki arazinin deniz kenarındaki kumların birikmesiyle hasıl olan kısmına bazı ecnebilerin tasarruf iddia etmekte oldukları, ancak ecnebilerin mülk edinmesi yasak olduğundan buraların senedleri muayene edilerek tasarrafunun kime aid olduğuna dair defterin gönderilmesi. ”21 Ekim 1860
2-“Bezm-i Âlem Valide Sultan Evkafından olup Mersin İskelesi’nde bulunan arsaların umur ve hususunu halletmek üzere Evkaf-ı Hümayun Varidat mümeyyizlerinden Rasim Bey’in dört ay müddetle Mersin’e gitmesi.” 09 Eylül 1897
3-“Bezm-i Âlem Valide Sultan hazretlerinin müstagallat-ı mevkufesinden Mersin İskelesi’nde vaki olup parça parça müzayedesi mukarrer olan arazi hakkında olunacak muamele.” 28 Eylül 1901
4-“Mersin’deBezm i Âlem Valide Sultan Vakfı’na ait olup dalgalardan meydana gelen kumlukların taliplerine ihalesi.” 26 Ağustos 1903
Çeşmenin kitabesinde şunlar yazılıdır:
Kıldı bu sahilde Han Abdülaziz icrayı ab
Urdu şanın merhem atşanın dil-i mecruhuna
Mader-i Sultan Mecid’in vakfına bahş eyledi
Zeyl edip kayd ettiler vakfiye-i meşruhuna
Yazdı ey Saffer bulup itmamına tarihi tam
Şah-ı alem çeşme yaptı Bezm-i Alem ruhuna 1281
Aydın Sevim, Mersin İskelesi Bülteni Ekim 2022
