AYDINLIĞA YÜRÜYÜŞ , HALK KÜLTÜRÜ ARAŞTIRMALARINDAN
Sanıyorum o yıl dörtten beşe geçmiştim.Gayri duyan,düşünen,araştıran gençlerdik.Ders yılımız bitti.Köylerimize tatile gideceğiz.Edebiyat öğretmenimiz sınıfımızda bizi topladı.Her tatil bizim için fırsat eğitimiydi.Bu uygulama her yıl yinelenirdi.
Bu yaz görevimiz çevremizdeki yaşlı insanlardan masal,ağıt,türkü derleyecektik.Bunlar halk edebiyatımızın sözlü ürünleriydi.Ulusal kültürümüzün,Türkçemizin ana kaynaklarıydı.Ne yapmak istediğimizi onlara sezdirmeyecektik.Onları incitmekten özenle kaçınacaktık.Özellikle de kullandıkları sözcükleri olduğu gibi yazacaktık.Sözcükler değişime uğrarsa notumuz kırılacaktı.
O yaz tatili anamı hiç boş bırakmadım.Birikimlerinden ne kalmışsa topluyordum.Anam doksan yaşlarında bir Türkmen kadınıydı.Aradığım bilgi kaynaklarından biriydi.
Yine bir gün anam Gadın Garıyı kıskaca aldım.”Ana senin yakınların öldüğünde ağladığın olmadı mı hiç!Anlat sana bana!”
Gadın Garı anlatmaya başladı:” Benim anam uzuncaburçlu.O zamanlar askere giden ölür galırmış.Geri gelebilen binde bir.O yüzden gadınlar çok, erkekler az olurmuş.
Bu nedenden anam goca bulmakta zorlanmış.Uzun sıra bekar yaşamış.Sonunda bubam İbişli Yusuf anama istekli olmuş.Bubam evli.Üstelik de iki garısı var.Zavallı anam bubamın üçüncü garısı olmuş.
Bubamın iki eski garısı anamı heç sevmemiş.Onların kovlaşmalarıyla görümceleri de sevememiş.Anam öyle çile çekmiş ki anlatılamaz.Sanki evin garısı değil de kapıda duruntu;odunlukda gırıntı;sabınlıkta kirinti.
Bu kadar çileye dayanamadı anacığım.Yatağa düşdü.Gurtuluş umdu galmamış.Ölümünü beklerken gızlarını çağırdı.Güçcük gızı bendim.Senin bir de deyzen vardı.O da öldü.Hatmaydı adı.İkimizi çağırdı işte.
Anam gözel söz yakışdırırdı,ağıt düzerdi.Bize didi ki “Gızlarım ben ölünce şöyle ağlayın.Bu size vasiyetimdir.”
Ayağı battal çarıklı
Başı peştamal sarıklı
Kapıda sefil kılıklı
Anam anam gelin anam
Kapılarda durunt’anam
Odunlukta kırınt’anam
Sabınlıkta kirint’anam
Anam anam gelin anam
Ağ elleri halı dokur
Ezberinden hüner okur
Anam da gurtuldu şükür
Anam anam gelin anam
(Duruntu anam)
Bu ağıt daha çokdu a yavrım; bu üçü galmış aklımda.Unutmuşum galanını.
