Dünya Çevre Günü ve Haftasını, 5-11 Haziran günleri arasında kapsamlı törenlerle kutladık. Yıl içerisinde birçok haftalar ve günler için özel kutlamalar yapılır. Ancak Çevre konusu, bütün bir kâinatın ve doğal zenginliklerin korunmasını ve huzurlu yaşamı öngördüğü için diğer kutlanan günlerden farklılık arz eder.
Çevre korunması fikri çok eski sayılmaz. Sanayinin gelişmesi, nüfus artışı ve daha birçok etkenler doğanın dengesini bozunca, insanlık çare aramaya koyuldu.
Atalarımızın bizlere bıraktığı pırıl pırıl doğayı, yılların ihmali ve duyarsızlığımız yüzünden gelecek nesillere yaşanması güç bir doğa teslim edecek duruma getirdik.
Anadolu’dan enteresan bir örnek vermek isterim. Çok eski yıllarda Ege taraflarında bir aÄŸaca çıkan bir sincap hiç yere inmeden Erzurum’a kadar gidebilirmiÅŸ. Bunda belki biraz mübalaÄŸa vardır, ancak hakikat payı da haylidir.
Ben Dünyanın herhangi bir yeri veya Anadolu’dan deÄŸil, bu konuda Mersin’den bahsetmek istiyorum.
Mersin’in 70 yılını rahat hatırladığımı yazılarımda zaman zaman tekrarlarım. O yıllarda Nisan-Mayıs aylarında bütün Mersin, üzerine esans serpilmiÅŸ gibi kokardı. Narenciye bahçeleri Çamlıbel’in hemen yanında, Mersin’e adını veren Murt aÄŸaçları eskiden Hıristiyan Köyü dediÄŸimiz Osmaniye Mahallesi civarına kadar inmiÅŸti. 159 Sokak, Hastane Caddesi, 67 Sokak ve Çakmak Caddesi’nin Kuzeyde sona erdiÄŸi alan, zeytin bahçeleri ile doluydu. Zeytinlibahçe Caddesi adını buradan almıştı. Bahçe Mahallesi’nde ana caddeye paralel olarak buz gibi bir ırmak akardı. Yumuktepe’den sonra denize karışan, bahçeler içerisinden geçen ÅŸimdiki SoÄŸuksu Caddesi’ne adını vermiÅŸ olan bu ırmak o gün ailelerinin piknik ihtiyaçlarını gidermiÅŸti.
Mersin’in her yönünden denize girilirdi. Deniz suyu pislik tutmaz gibi batıl bir düşünce ile ne bulduksa atmak suretiyle denizlerimizi girilmez hale getirmiÅŸiz. Åžimdilerde deniz kıyısındaki tesislere sitelere havuz yapılıp, ondan yararlanılıyor. Çünkü denizler mikrop yatağıdır.
Gözne’ye çıkarken dönüp Mersin’e bir baksanız. Sadece taÅŸ yığını görürsünüz. YeÅŸili olmayan gri renklerin hakim olduÄŸu bir kitle. Bu duruma nasıl geldik, nasıl kurtuluruz?
Mersin’e aşırı göç ve bunu tevlit edenlerden birisi olan sanayi tesislerinin kurulması, alt yapı noksanlığı.
Aşırı göçü karşılayacak Mersin’in hiçbir tedbiri yoktu. Gelen insanlar özel parselasyonlarla imar hududu dışında satın aldıkları yerlere gecekondular yaptılar. Ä°mar dışı belediye hizmetinin gitmesi kanunen yasak. Bunlar su, elektrik ve kanalizasyon hizmetlerinden bir süre yararlanamadılar. Kurulan bu tür mahalleler kirlenmenin öncüsü oldu. Aşırı nüfus araziye ilgiyi arttırdı, kat karşılığı inÅŸaatlar cazip hale gelince narenciye ve zeytin bahçeleri sökülüp apartmanlara dönüştürüldü. Gerek sanayi tesisleri ve gerekse kanalizasyon suları ve diÄŸer pis sular olduÄŸu gibi denize yollandı ve deniz kirlendi. Rafineri nedeni ile limana gelip giden gemiler petrol atıklarını denize boÅŸalttılar, liman içerisinde tutulan balıklardan zehirlenmeler olduÄŸu gibi, balık nesli tükenmeye baÅŸladı.
Mersin’in daracık yolları, motorlu araçların saçtığı zehirle, insanlarımızı etkilemeye baÅŸladı. Daha buna benzer nedenlerle, pırıl pırıl Mersinimizi saÄŸlıksız bir mekan haline getirdik. Åžimdi yasal tedbirler de dahil birçok tehirlerle kirlettiÄŸimiz doÄŸayı eski haline getirmeye çalışıyoruz.
1983 yılında kabul edilen 2872 Sayılı Çevre Kanunu düzenleme tedbirleri yanında birçok yasaklar getirmiÅŸ, ağır para cezalan tazminatlar ve hapis cezalan ile birlikte büyüklüğüne bakılmaksızın sınai müesseselerin kapatılmasına kadar varan cezalar yasada öngörülmüştür. Çevreye Mersin’den baÅŸladığımıza göre bu konuda Mersin’de ne tür tedbirler alındığına göz atacağız.
Akdeniz’de kıyısı olan nüfusu 100.000 den fazla kentlerin kanalizasyon ve sair atıkları tasfiye etmeden denize akıtılmaması hususunda Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler bir sözleÅŸme imza etmiÅŸlerdir…….Gemilerin ve deniz taşıtlarının kirletmeleri de önlendiÄŸi takdirde artık pırıl pırıl bir Akdeniz’e sahip olacağız demektir.
Şehir kirliliğinin diğer bir nedeni de, motorlu araçlardır. Motorlu araçlardan vazgeçemeyeceğimize göre, bunun doğurduğu kirliliği önlemek için çare, raylı sistemle toplu taşımacılık sistemini gerçekleştirmek olmalıdır…….
1888 yılında bir Ä°rade-i Åženiye ile Mersin’e tramvay yapılması kararlaÅŸtırılmış ve Mersin Tramvayı 1910 yılında çalışmaya baÅŸlamıştır Müftü Köprüsü ile Gümrük Meydanı arasında sefer yapan bir tramvay hattı Fransız iÅŸgali sırasında sökülmüş ve sadece eÅŸya taşımak için Uray Caddesi’nden geçmek üzere Ä°stasyon ve Gümrük Ä°skelesi arasında hizmete konulmuÅŸ tur. Ä°ÅŸgalden sonra bu da sökülmüştür. Bundan 100 küsür yıl önce gerçekleÅŸmiÅŸ olan raylı sistemin hala gerçekleÅŸmemiÅŸ olması hayli düşündürücüdür……
Bütün bu gayretler Mersin’imizi kolonya serpilmiÅŸ gibi kokan bir duruma getirecek mi? O günler geçti. Biz kentimizi yaÅŸanır hale getirebilirsek, bu yeterli sayılır.
İÇEL SANAT KULÜBÜ BÜLTENİ TEMMUZ/AĞUSTOS 1998 – 72. Sayısından alınmıştır.