 Kilikya adı 12. ve 13.yüzyıllarda küçük bir krallık olarak kurulan 300 yıl süren Ermeni krallığını tanımlamada kullanılmıştır. Daha sonra da siyasi ortamlarda malzeme duruma sokulmuştur. Aslında Kilikya sözcüğünün Ermenilerle ilgisi yoktur.Kilikya bir coğrafi bölgenin adıdır. Kökü Hititçe HİLAKKU olup, İ.Ö. 5. yüzyıldan sonra Kilikya olarak kullanılmıştır. Cumhuriyet öncesi yazışmalarda da bu ad kullanılmıştır.
Bir araÅŸtırmacıya göre Hellenlerce Kilikya diye anılan bölge, bugünkü adıyla, Çukurova’yı bir de Mersin ‘den Alanya’ya kadar uzanan kıyıları ve bunların arkasındaki Toros DaÄŸlarının güney yamaçlarını içine alır. Kilikya adı Hellen aÄŸzında büründüğü bu biçimiyle Kilix Kilikos yurdu anlamında görülür. Bu nedenle Ä°lkçaÄŸda Hellen dünyasında Kilikyalı anlamında Kilix ya da Kilikos denirdi. (Bilge Umar) Heredot Kilikyalılar için ÅŸunları söylüyor: Kilikyalılar bu savaÅŸa 100 gemi getirmiÅŸlerlerdi. Kendi ülkelerinin baÅŸlıklarını taşıyorlardı. Kalkan olarak tabaklanmamış yünlü öküz derisi kullanıyorlardı. Yün gömlek giyiyorlardı. Her birinde iki mızrak ve Mısırlılarınkine çok benzeyen birer kılıç vardı. Eskiden HYPAKHAÄ°’ler denirken sonradan Agenor oÄŸlu Kilix’in adını almışlardır. MELART’a göre Kiliks’in uydurma bir yiÄŸit ata olduÄŸu, gerçekte Asurluların Çukurova’ya ve halkına verdikleri KHULAKKU adının Hellenlerce kendi ağızlarına uydurularak HYPAKHAÄ°OÄ° biçimine getirildiÄŸi, Kilix ve Kilikya adlarının dahi aynı kökenden gelme olduÄŸu baskın görüştür. Mitoloji ise Herodot’un sözlerini doÄŸrular niteliktedir. Bu efsaneye göre Tanrılar Kralı ZEUS, Fenike Kralı Agenor’un güzel kızı Europa’yı, güzel bir boÄŸa kılığına girerek Europa’yı kaçırır. Kral Agenor, 4 oÄŸlunu (Kadmos, Thasos, Poinix, Kilix) kaçırılan Europa’yı aramaya gönderir. KÄ°LÄ°X adlı oÄŸlu kardeÅŸini bulamayınca Kilikya bölgesine yerleÅŸir ve buraya kendi adını verir.
ANTİK KİLİKYA BÖLGESİ VE SINIRLARI
Anadolu’da Helen varlığı İ.Ö. 7.yüzyıldan sonradır. Bölge İ.Ö. 5. yüztıldan sonra Kilikya olarak anılmaya başlanmıştır. İlk Çağ’da Helenlerce Kilikia diye anılan bölge bugünkü adıyla Çukurova’yı, bir de Mersin’den Alanya (Manavgat / Melas çayı=Manavgat çayı)’ya kadar uzanan kıyıları ve bunların arkasındaki Tauros/ Toros dağları güney yamaçlarını içine alır.
Helenler Çukurova’yı Kilikia Pedias yani Ovalık / Düz Kilikya olarak anarlardı. Ovalık Düz Kilikya İssos yani İskenderun körfezinden Mersin Lamas (Limonlu) çayına kadar olan bölge idi. Mersin Lamas çayından Alanya’ya (Manavgat / Melas çayı) kadar uzanan Kayalık, Dağlik bölümüne de Kilikia Trakheia /Kilikya Tırakheya) Taşlık/ Dağlık Kilikya derlerdi. Romalılar ise aynı yerlere Cilicia Aspera ve Cilicia Campestria adlarını vermişlerdi. İ.Ö. 1.yüzyılda Roma, Kilikya Eyaleti (Provencia Ciliciae) ‘ni kurduysa da , korsanlığın önü alınamadı.
Ovalık Kilikya Ä°.Ö. 83’te Armenia kralı Dikran tarafından ele geçirildi. Ä°.Ö. 67’de Romalı komutan Pompeius büyük bir donanmayla yöredeki korsanları temizledi ve Kilikya’yı yeniden bir Roma eyaleti haline getirdi.      Bizans döneminde, Cilicia Prima ( Birinci Kilikya ve Cilicia Secunda (Ä°kinci Kilikya) merkezi Anavarza idi. 6.yüzyıl depremleri, Bizans-Ermeni savaÅŸları, ve Arap korsanları yüzünden birçok Kilikya kenti terkedilmiÅŸ, harabe olmuÅŸ ve oturlamaz duruma gelmiÅŸtir.      TaÅŸlık Kilikya’ya Konya Selçukluları İÇ-Ä°L adını vermiÅŸler. Cumhuriyet döneminde de İÇEL adını almıştır. Kilikya adı nereden geliyor – Klikya adı ile ilgili söylenenler -AraÅŸtırmacı Åžahin ÖZKAN
ÖNERİLEN KAYNAKLAR:
STRABON-COÄžRAFYA
MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ-AZRA ERHAT
ANA BRÄ°TTANÄ°CA:CÄ°LT.13/307
MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ-P.GRİMAL
