Anlatılanlar, Planlar ve Fotoğraflardan Yararlanarak Saptanan MERSİN İSKELELERİ
DEVLET DEMİR YOLLARI İSKELESİ
(Beton İskele)
Yapılışı: 1928
Konumu : Mersin Garı güneyinde demiryolu bağlantılı
Yapı Sistemi : İlk Yapımı demir, sonra betonarme .
Görgü Tanıkları : 70 yaş üzeri Mersinliler
Günümüzdeki Yeri : Kurtuluş Anıtı üzeri
Fotoğraf Üzerinde İskelelerin yer belirleme denemesi. 2015. Günümüzde Eski adliye ile Kurtuluş Anıtı hava fotoğrafı. K2 Medya. Fotoğraf üzerinde belirtilen iki demiryolu hattı ve onların ucunda denize uzanan Alman İskelesi (1908) ve TCDDY iskelesi (1928) yer alıyordu.
Mersin Tren İstasyonu güney hizasında bulunan, demiryolu- istasyon tiraj sahasına bağlanan Devlet Demir Yolları İskelesi, Alman İskelesi’nin doğusunda yer almaktadır. 1928 yılında yaptırılan bu iskele Cumhuriyet dönemi eserlerindendir. DDY İskelesi’nin Cumhuriyetin ilk yıllarında Mersin liman sahası içindeki gelişimi sürdü.
Devlet Demiryolları Beton İskelesi’nin sahilden görünüşü. Ali Merzeci Arşivi
1926’da Mersin, Tarsus, Seyhan ve Ceyhan Belediyeleri ile Mersin Ticaret Odası ve Mersin Özel İdaresi bir araya gelerek Seyrisefain Acenteliği’ni (Mersin Liman Şirketi) kurdu. Şirket Beton İskele’yi yaptırdı ve bir bakım atölyesi kurdu. (Yurt Ansiklopedisi, 3699)
“…140 metre uzunluğunda, 16 metre genişliğindeki iskelede, ikisi üç 128 tonluk, biri de 16 tonluk buhar gücüyle çalışan üç ayrı vinç düzeneği vardı. Döneminin en büyük ve güçlü vinçleri bu iskele üzerinde bulunuyordu. Demiryolu hattı iskelenin ucuna kadar uzanıyordu.
Kent kıyılarından doğuya doğru bakıldığında vinçlerinin silueti etkin biçimde algılanırdı.
…Yeni liman tamamlanıp açıldığı sırada çok iyi durumda hizmet vermekte olan bu iskele modern liman içinde bir anıt gibiydi.” (Şinasi Develi’nin çeşitli yazılarından)
Dekovil – Raylı Sistem / U-RAY
DDY İskelesi hizmete girene kadar şimendifer bağlantısı hep Alman İskelesi ile sağlanmaktaydı. Bu yetersiz kaldığı için Fransız İşgali sırasında Alman İskelesi’nin ön bağlantı noktasına yanaşan ve yükleri diğer iskelelere götürmek için yeni bir raylı sistem kurulmuştu. Şimendiferle bağlantı kuran bu hat, yükleri dekovil vasıtasıyla Gümrük İskelesi’ne kadar kesintisiz iletebiliyordu.
Anılan Gümrük İskelesi ve yanında dekovil hattı görünüyor.
Buradan geriye bir “U” çizerek aynı yola, doğuya geri dönüyordu. Kayınpederim Ali Barut dekovilin; “Senegalli Habeşlerin kol gücüyle itilerek yürütüldüğünü” anlatırdı.
Bu iskelenin gerek yeri, gerekse işlevi aynı olduğundan, halk bu iki iskelenin bulunduğu yeri ‘Alman İskelesi’ olarak algılamış olmalıdır.
Günümüzde Tarsus yönünden şehre girerken tam karşımızda yer alan ‘Kurtuluş Anıtı’ tepeciğinin yerinde denizle bağlantı noktası olan ray makasları yer alıyordu.
DDY İskelesi yapımından önce çekilen yukarıdaki fotoğrafta görülen şimendifer, Alman İskelesi’ne yönelmiş durumdadır. Arkasında görülen tarla 1928 yılında hizmete girecek olan DDY İskelesi’ne uzanacak raylarla donatılacaktır. Önde görülen yol Uray Caddesi’nin istasyona dönen ucunu gösteriyor.
