MERSİN İDMANYURDU İSKELESİ
Anılan İskele Adı Mersin İdmanyurdu İskelesi
Yapılış Tarihi: Bilinmiyor
Konumu Krizmon binası önü
Yapı Sistemi: Ahşap Çatkı
Görgü tanıkları: Şinasi Develi
Günümüzdeki Yeri: Atatürk Evi ve Müzesi önündeki otobüs durakları
Krizmon Konağı ya da şimdiki adıyla Atatürk Evi ve Müzesi binasının önünde görülen bir dekovil hattı var. Aşağıdaki resimde, karaya çekilmiş, büyük bir mavnanın yanında denize doğru uzanmış görünen bir iskele bedeni görüntüsü algılanıyor.
Krizmon Konağı önü adeta bir iskele alanı görüntüsünde. Ali Merzeci Arşivi.
Bina önünde görülen yüklerden anlaşılacağı gibi bu iskele Mersin’e ilk yerleşen ailelerden Sursoklar’ın, dış pazarlara pamuk ve kereste gönderip yapı gereçleri getirmek için kullandıkları ahşap iskele olabilir.
Fotoğrafta iskele görünmese de buranın bir yükleme (liman) sahası olduğu algılanabiliyor.
Çizim : Siren Yılmazer
Süveyş Kanalı’nın yapılmasına başlanmıştır. Toros Dağları’nın zengin orman varlığı nedeniyle kanal inşaatında kullanılmak üzere Mersin’den bölgeye tomruk ve / veya kereste sevkiyatı başlamıştır.
“Kanalın yapımı için ihtiyaç duyulan kerestenin karşılanmasında, kerestenin limana taşınmasında Sunturas Nehri’nin sağladığı avantajdan yararlanan Lübnanlı tüccarların Toroslar’daki ormanlara yönelmesi, bölgenin ticaretini canlandırdığı gibi deniz ulaşımında Mersin limanının önemini de artırmıştır.” (Develi, 2001: 143).
Sursok ailesinin gemicilikle uğraştığı, Suriye’den taş getirip, ahşap ürünleri tomruk ve kereste ticareti yaptığı biliniyor. Sursok Hamamları (Krizmon binası arkasında yer alıyordu) ve Sursok Han’dan söz edildiği halde Sursok İskelesi adı anılmaz.
İlyas Halil’in dediği gibi “iskelelerin adı yoktu…”. Önceleri çeşitli firmalar tarafından kullanılan iskelenin 1920’li yılların başında yeniden onarımı yapıldı, üzerine bir de kabin eklenen iskele, Türkocağı ve İdmanyurdu gibi Mersinli sporcuların deniz banyosu yaptıkları bir plaj iskelesi odu. Bu nedenle İdmanyuırdu İskelesi olarak anılmış olması olasıdır.
Şinasi Develi anlatıyor:
Mersin İdman Yurdu Deniz Kolu İskelesi
“Mersin İdman Yurdu, futbolun yanında yüzme yarışlarında da, Türkiye ölçüsünde şampiyonlukları olan bir kulüptü. Vali konağı karşısında, lokalin bir de iskelesi bulunuyordu. Bu iskele deniz sporları, müsabakaları ve denizle ilgili gösterilerde hizmet verilmek üzere inşa edilmişti.”
Atatürk’ün bu iskeleyi kullandığı, hatta Viranşehir’e gidip Soli/ Pompeipolis ören yerini ziyaret ettiği bilinir. Bu iskeleden karaya çıkıp karşısındaki Krizmon Konağı’na (Tahinciler Evi, şimdi Atatürk Evi ve Müzesi) geldiği söylenir.
Fransız fotoğrafçı Félix Bonfils’in çektiği Mersin limanının ilk fotoğrafına (Bkz.: sayfa 33) bir kez daha bakalım: Öndeki derme çatma ilk iskele daha sonraları Gümrük İskelesi olacak ve 1960 yılına kadar kullanılacaktır. Batıya doğru ortadaki ikinci iskele ise kısa bir ömrü olan Mavromati İskelesi olmalıdır. En arkadaki sağlam ahşap konstrüksiyonu ile ilk özel iskele sayılan Messageries Maritimes İskelesi, çeşitli isimlerle, özellikle de Tuz İskelesi olarak anılan iskeledir. Aynı konumu gösteren aşağıdaki fotoğraf yaklaşık 70 yıl sonra çekilmiş olmalı.
