Bu yazımda Mersin’in geçmiÅŸinden pek az bilindiÄŸini sandığım bir konuya temas etmek istedim. Mersin’in misafir ettiÄŸi büyüklerin İçerisinde Mısır Kralı Faruk dışındakiler hakkında fazla bir tespitimiz yok. Kral Faruk’un Ziyareti o tarihteki gazetelerde yer aldığı İçin bilgi yeterli olmuÅŸtur.
Umarım eksik bilgilerimizi de imkan olursa ilerde tamamlarız veya başkaları dile getirirler.
Mersin’in konuklarından birisi Ä°dris-EI Sunusi ‘dir. Mersin’de konuk iken hanedan mensubu idi, ancak Kral deÄŸildi. 1941 yılında Libya Kralı olmuÅŸtur. Atatürk ve bir Türk dostu Ä°di. Nitekim 1960 yılında Libya’da genç subayların ihtilal yapıp onu tahttan Ä°ndirdiklerinde Bursa Kaplıcalarında dinlenmekle Ä°di. Milli Mücadele yıllarında Atatürk ‘ün misafiri olarak Mersin’de bir süre ikamet etmiÅŸtir. Mavromati’den Milli Emlak ‘e intikal eden Portakal Bahçesinin büyük balkonlu evinde oturmuÅŸtu. Aynı yerde Atatürk ‘ün Mersin’i 1925 yılındaki ziyaretlerinde Ziraat Odasının verdiÄŸi yemekte Mersin Müftüsü Ä°dris-EI Sunusi’den Atatürk’e bahsetmiÅŸ ve onun alim bir kiÅŸi olduÄŸunu, Atatürk’ü çok sevdiÄŸini ve Milli Mücadeleyi muhakkak kazanacağını söylediÄŸini nakletmiÅŸtir.
Mersin’imizin diÄŸer bir konuÄŸu Mısır Hidivi Abbas Hilmi PaÅŸa’dır. Bu kiÅŸide bir Türk dostudur. HidivliÄŸi süresince her yurt dışı çıkışında behemehal Ä°stanbul’a UÄŸrar, gerekli ziyaretlerini yaparmış. Ä°ngilizler tarafından HidivliÄŸine son verildiÄŸi zaman dahi Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu onun sıfatını tanımayı sürdürmüşü. Abbas Hilmi PaÅŸa’nın Mersin misafirliÄŸinin süresini halen bilmiyorum, ancak hayli uzun olduÄŸunu sanıyorum. Kendisi Ä°leri Ä°lkokulu’nun arkasında halen yerinde Otel bulunan Müzeyne Turan’a ait evde ikamet ediyordu. Zaman zaman balkonda görürdük. Nurlu bir yüzü vardı. Ä°leri
ilkokulu talebeleri Ä°stiklal Marşı Söylerken balkonda ayakta duruÅŸu halini hatırlarım. Abbas Hilmi PaÅŸa bir ara Mersin Azak Han’ın da mülkiyetini almıştı. Mersin’den ayrıldıktan sonra Ä°sviçre’ye gittiÄŸini ve orada öldüğünü Gabriel Budros’tan öğrenmiÅŸ tim. Ä°lerde böyle bir yazı yazacağımı düşünse Ä°dim Abbas Hilmi PaÅŸa’nın Mersin misafirliÄŸini daha geniÅŸ ölçüde araÅŸtırabilirdim.
Mısır Kralının ziyaretine gelince,
Kral Faruk 08-09-1946 Pazar günü Fahr-El Bahr Ä°simli yatı Ä°le Mersin’e gelmiÅŸti. Mersin’de herhangi bir karşılama yapılmamış, zira önceleri Türk limanlarına uÄŸrayacağı bildirilmiÅŸ daha sonra Kahire Radyosu Kral’ın Türk Limanlarına uÄŸramadan Ä°skenderiye’ye döneceÄŸini bildirdiÄŸi için tören hazırlığından vazgeçilmiÅŸ. Kral aynı gün saat 12’de yanında birkaç bahriyeli, tercüman ve yaveri ile yattan bir motorla ayrılıp iskeleye çıkmış ve kısa bir gezi yaptıktan sonra yatına dönmüştür. Tesadüf olacak ya ne Vali ve ne de Belediye BaÅŸkanı Mersin’de deÄŸillerdi. Yerlerine mektupçu Hadi Ä°ntepe ÅŸehir adına yata gidip, ÅŸehir adına misafiri selamlamıştır. Ancak haber Ankara’da öğrenilince CumhurbaÅŸkanı BaÅŸ Yaveri ve Dış Ä°ÅŸleri Umumi Katibi uçakla Ankara’dan hareket etmiÅŸlerdir.
Kral Faruk aynı gün saat 15.30’da kız kardeÅŸi, saray nazırı, hususi doktoru, yaver ve tercümanları ile iskeleye çıkmış, Belediye BaÅŸkanı ve Emniyet Müdürü tarafından karşılanmıştır. Emrine tahsis olunan bir otomobille ÅŸehirde bir gezinti yaptıktan sonra Halkevini ziyaret etmiÅŸ, daha sonra da Tüccar Kulübü’ne gelmiÅŸtir. Kulüpte konuÅŸmalarında Mersin’den güreşçi çıkıp çıkmadığını sormuÅŸ, Mersinli AhmeYÄ°n adı söylenince bildiÄŸini Ä°ma ederek “Evet Mersinli Ahmet” demiÅŸtir.
Mersin’in ticari durumu hakkında da bilgi istemiÅŸ, banko bulunup bulunmadığını sormuÅŸ, gene bilgi verilmiÅŸtir. Kulüpten ayrılırken kulüpte bulunanlar Kralı alkışlamışlardır. Ä°skeleden ayrılıp yatına dönerken Mersin’i çok sevdiÄŸini, gösterilen alakadan memnun kaldığını ifade etmiÅŸtir. Uçakla Ankara’dan gelen BaÅŸ Yaver Cevdet Tolga, Büyükelçi Feridun Cemal Erkin ve Vali Tevfik Sırrı Gür saat 19.00’da yata giderek Kral tarafından kabul edilmiÅŸlerdir. Yat sabaha karşı Mersin’den ayrılmıştır.
Mersin’imizde ağırladığımız üç konuÄŸumuzda sonradan ülkelerinden zorla uzaklaÅŸtırılmışlar ve saltanatlarını sürdürememiÅŸlerdir. Ä°dris-EI Sunusi ve Kral Faruk bilindiÄŸi gibi askeri ihtilalle
Hidiv Abbas Hilmi PaÅŸa’da Ä°ngilizlerin Mısır’ı iÅŸgali ile saltanatlarından olmuÅŸlardır.
İçel Sanat Kulübü Aylık Bülteni Mart 2000- 90. sayısından alınmıştır.
