(*) ŞURUP TADINDA MERSİN’LİLER – Vahap Kokulu – vahapkokulu@gmail.om
19 Kasım 1937 Büyük Atatürk Mersin’dedir. Kent protokolü tarafından karşılanır ve bu süreç içerisinde ona bir sürpriz yapılmak üzere bir narenciye bahçesi gezdirilir. Büyük Atatürk, ağaçlardan bizzat birkaç mandalina toplar ve soyması için yanındaki Sabiha Gökçen’e verir. Büyük Atatürk ‘e elini yıkamak üzere ibrikle su döken ve havlu getiren bahçecinin kızına 5 TL armağan verir. Atatürk’ün ziyaret ettiği narenciye bahçesi Mersin iş adamlarından, siyaset adamı Yakup Ersoy’a aittir.
Mersin‘in efsane tüccarlar coğrafyasının son durağı Uray caddesi Eski Cami önündeki Valide Sultan çeşmesidir.
Bundan sonraki durak Gümrük Meydanı ve Atatürk caddesi ise, esnaflar coğrafyasıdır.
Esnaflar coğrafyasında her biri, birbirine birkaç adım mesafede olan bazı esnaflar dürüst kişilikleri ile kaliteli mal ve hizmetler üretirken, aile yapıları içerisinde Mersin’in geleceğine hayırlı ve çalışkan bilim insanları yetiştirmenin de saygın emeğini, eğitimini ve iftiharını yaşamışlardır.
Örneğin Foto İlyas Yılgör’ün siyah beyaz harikası fotoğrafları ürettiği stüdyosu ile kuyumcu Salim Yılmaz’ın oğlu Muhsin Yılmaz’ın atölyesi ile dükkânı arasında birkaç adım vardır.
İlyas Yılgör’ün atölyesi yakınında Sezaver & Nimet Talas’ın tuhafiye mağazaları yer alırken, hemen birkaç adımlık mesafede Nane ailesinin bin bir çeşit tuhafiye dükkânı ile Çukurova lezzeti humus ezmesi lokantası işletmecisi “Fıkralı” tabelası ile göze çarpan Ali Usta birkaç küçük masası ile yer alır.
Çarşıda Oben ailesinin mühendis çocuklarının kurduğu çeşitli atölyelerde onlarca Mersinli genç çalışmaktadır.
O ESNAFLARIN BİLİM ADAMI EVLATLARI
1937 yılında Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün misafir edildiği narenciye bahçesinin sahibi siyasetçi ve iş adamı Yakup Ersoy ailesi ülkemize bir bilim insanı yetiştirirler.
Bu bilim insanı Prof. Dr. Uğur Ersoy’dur.
Prof. Dr. Uğur Ersoy ; 1959-2006 yılları arasında Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde yardımcı doçent, doçent ve profesör gibi unvanlarla görev yaptı. Bu arada konuk profesör olarak daha önce doktora yaptığı Austin’deki Texas Teknik üniversitesinde (1963-1965),[1] Kanada’daki Toronto Üniversitesinde (1980-1981) ve Boğaziçi Üniversitesinde (1992-1994) görev yaptı. 2006’da ODTÜ den ayrılıp, Boğaziçi Üniversitesi kadrosuna geçti. Uğur Ersoy ODTÜ’de üç kez İnşaat Mühendisliği bölüm başkanlığı ve bir defa da rektör yardımcılığı görevlerini yürüttü.
Halen 93 yaşındadır ve Boğaziçi Üniversitesinde araştırmalarına devam etmektedir. Mersin kent kültürü ve yaşamı bağlamında çeşitli kitapları yayınlanmıştır.
FOTO İLYAS(Merhum) ; Çarşı esnafının duayenlerinden, özenli stüdyo fotoğrafçısı İlyas Yılgör ailesi Mersin’e ve ilkemize dört bilim insanı yetiştirdiler. Onlardan birisi Kadın’dır.
Prof Dr. İskender Yılgör İskender Yılgör, 1972 yılında ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü’nde tamamlamıştır. Virginia Tech Üniversitesi’nde (ABD) misafir araştırmacı olarak bulunan İskender Yılgör, Koç Üniversitesi’nde Profesör olarak çalışmalarını sürdürmektedir. 2003 yılında TÜBİTAK Bilim Ödülünü kazanmıştır. Prof. Dr. Yılgör’ün geliştirmiş olduğu özgün polimerler yapay kalp ve yapay damar yapımında, silahlı kuvvetlerimizin de kullandığı soğuk iklim giysilerinde, kırışmayan kumaş üretiminde, uzay ve havacılık gibi alanlarda uygulamalar bulmuştur. Prof. Dr. İskender Yılgör TÜBİTAK Bilim Kurulu üyesi olarak da görev yapmıştır.
Prof Dr Esat Yılgör Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan 1976 yılında mezun oldu. 1990 yılında Doçent, 2000 yılında Profesör oldu. Mersin Üniversitesi’ne Tıp Fakültesi açılması ile yeniden akademik hayata döndü. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı kurucu başkanlığını yaptı. 1990-2006 yılları arasında Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı, Başhekim ve Tıp Fakültesi Dekanı olarak görev yaptı. 2006 yılında Mersin Üniversitesi’nden emekli olarak MEV Özel Toros Üniversitesi’nin kurucuları arasına katıldı.2007 yılından beri Özel Mersin Sistem Cerrahi Tıp Merkezi’nde Yönetim Kurulu Başkanı ve Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı olarak görev almaktadır.
Prof.Dr.İlyas Çağlar Yılgör ; Esat Yılgör’ün sevgili oğludur. Hacettepe Üniversitesinden mezundur. Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı öğretim üyeliği yapan Prof.Dr. Çağlar Yılgör, 2022 yılında TÜBİTAK Teşvik Ödülü’ne layık görüldü.2023 Bilim Akademisi Genç Bilim İnsanı Ödülünü aldı. Bilimsel çalışmaları ile ulusal ve uluslararası kongrelerde En İyi Bildiri Ödülleri aldı.(2015-2025: Uluslararası Türk Omurga Kongresi (6 kez üst üste). Halen Koç Üniversitesinde görev yapmaktadır.
Prof. Dr Pınar Yılgör; Esat Yılgör’ün sevgili kızıdır. Gazi Üniversitesi kimya mühendisliği bölümü mezunudur. ODTÜ de doktora. ABD John Hopkins Üniversitesi’nde yapay kemik ve kas hücreleri üzerinde araştırmalar yaptı.
2016 da doçent, 2021 de profesör oldu. Halen Ankara Üniversitesi Mühendislik fakültesi Biyomedikal mühendislik bölüm başkanıdır. 2017 de TÜBA Bilim Ödülü aldı. 2020 de TÜBİTAK Genç Bilim İnsanı ödülü aldı.
KUYUMCU MUHSİN YILMAZ(Merhum) ; Mersin’in kuyumcularının ustası, Mersin Üniversitesine bir takı tasarım bölümüne kurucu ve sponsor olmuş merhum Salim Yılmaz ustanın oğlu olan Kuyumcu Muhsin Yılmaz ‘ın iki oğlu Tıp eğitimi yaparak, bilim insanı olmuşlardır.
Prof. Dr. Cengiz Yılmaz (Ortopedi ve Travmatoloji cerrahı)
Prof. Dr. Oğuz Yılmaz (Kalp Damar Cerrahı)
TUHAFİYECİ ABDÜLVAHAP NANE(Merhum) ;Tuhafiyeci Nane ailesinin büyüğü Abdülvahap Nane, ülkemize iki hekim kazandırmanın uğraşını vermiştir.
Prof. Dr. İsmet Nane (Üroloji Cerrahı)
Uzman Dr. Mehmet Nane (Ortopedi ve Travmatoloji cerrahı)
HUMUSÇU ALİ USTA ;Kasaplar Çarşısının güney dış tarafındaki birkaç masalık küçücük dükkanı içerisinde hem Çukurova lezzeti el dövmesi humus ve humus paça üreten Ali usta, ülkemiz ve Mersin’e bir bilim insanı bir Prof. Hekim yetiştirmenin diğer esnaflar gibi iftiharını yaşamıştır.
O hoca ise Nöroşirurji uzmanı, Beyin Cerrahı Prof. Dr. Ahmet Dağtekin’dir.
SEZAVER & NİMET TALAS ; Çarşı esnafının yegâne kadın esnaflarından Sezaver & Nimet Talas kardeşlerden Nimet Talas kentimize ve ülkemize bir bilim insanı ve hoca yetiştirmenin çabasını vermiştir
Prof. Dr. Derya Ümit Talas (Kulak Burun Boğaz Hast. Uzmanı)
KİMYA MÜHENDİSİ HİLAL DÖVEN ; Aile bireylerinin çoğu mühendis ve teknik eleman olan Oben ailesinin evladı Hilal Döven ‘de Mersin’e ve Türkiye’ye bir bilim insanı yetiştirmiştir.
Prof. Dr. Oben Döven ;(Kalp Sağlığı ana bilim dalı)
SON SÖZ ;
Şurup tadında Mersin’liler yazı serimin bu sonuncusun da, en kıdemli ve yaşlı bilim insanı bir hemşehrimizle, esnaf çocuğu birkaç Tıp hekimi hocalarımızı anlatmak istedim. Elbette emekli veya aktif farklı branşlarda daha nice bilim insanı hemşehrimizde vardır. Yaşamını yitirmiş olanları saygı ve rahmetle anarım.
Bu bilim insanlarının kısa tuttuğum özgeçmişlerinde bilgiye ulaşım bağlamında dijital dünyada güçlükler yaşadığımı itiraf etmek isterim. Ne de olsa amatör ve gönüllü bir kent araştırmacısıyım. Dilerim profesyonel araştırmacılar, tarihçiler ve sosyologlar bu eksiğimi tamamlarlar.
Mersin iş adamı ve esnafının yetiştirdiği bu bilim insanlarının çoğunun ortak özelliği doğdukları kent Mersin ‘in insanlarına hizmet etmeyi vazife bilmeleridir.
Bir çoğu kendi branşlarında kariyerlerinin ve eğitim çalışmalarının sonunda Mersin’e yerleşerek Mersin’de şifa bekleyen hemşehrilerini yardımcı olmanın huzurunu yaşamaktadırlar.
Mersin coğrafyasının büyüsü ve bereketinin bu değerli evlatlarımız üzerinden eksilmemesini diler; onlara araştırma, geliştirme ve tedavi çalışmalarında başarılar dileriz.
(*) Bu yazım yeni Mersinlilere ve biz Mersinlilerin çocuklarına ve torunlarına bir küçük bilgi buketi armağanımdır. Eksikler olabilir özür diliyorum.
Herhalde bu yazımdaki bilgi notları, Mersin’e değer katanlar ve Mersin Kent Belleği ve tarihi çalışmalarına ışık tutacak ipuçları vereceğine inanıyorum.
