,

ATATÜRK VE SİLİFKE – ATATÜRK MERSİN’DE

Silifke-Atatürk-Evi.jpg

ATATÜRK VE SİLİFKE – SAMİ GÜRTÜRK (*)
“Atatürk’ün yaşamında Silifke’nin – başka kentlere bakınca, oldukça önemli bir yeri vardır. Silifkelilerse onu en azından hemşeri yapmanın umut ve sevincini yaşadılar.
Evet, Atatürk’ün Silifke’ye karşı özel bir ilgisi vardı. Buna karşılık Silifkelilerin de Atatürk’e karşı derin bir saygı, sevgi ve bağlılığı vardır. Şöyle ki:
Atatürk Silifke’ye dört kez geldi. İlk gelişi 27 Ocak 1925’de oldu. İkincisi 12 Mayıs 1926’da. Üçüncüsü 3 Haziran 1931’de. Son olarak da 20 Şubat 1935’de geldi.
Atatürk Silifke’yi ilk onurlandırdığında, geceyi bugün Atatürk Evi olarak adlandırılan evde geçirdi. Ertesi Günü Türk Ocağı altında bulunan Silifke İdman Yurdu Lokali’ni ziyaret etti. Burada gençlere başarı dileğinde bulunarak 1000 TL bağışta bulundu. Sonra da onlara “Şimdi verilenle çalışmalarınızı geliştiriniz, yardımlarım devam edecektir. ” demiş; ayrıca Silifke İdman Yurdu’nun defterine de şunları yazmış: “Silifke’ye geldiğimden çok memnunum. Beni unutmayacağınızı bilirim. Sizi kalbimden çıkarmam. ” İmza: Gazi Mustafa Kemal
Atatürk daha sonra Silifke Sultanisi’ni (lisesini) ziyaret ediyor ve izlenimlerini şeref defterine şöylece belirtiyor. “Bu nur ocağında istikbalin parlak güneşleri tulu halinde meşhurdur. ”
Atatürk’ün Silifke’ye gelişinin temel nedeni burada bir örnek çiftlik kurarak tarım alanında Türk köylüsüne çağdaş tarım ve hayvancılığı öğretmekti. Bu amaçla Abidin Paşa’dan (Bodosoki’ye), Bodosaki’den hazineye geçmiş olan, Silifke’nin Tekir köyündeki 12600 dekarlık çiftliği satın almak kararını vermişti. Ona bu çiftliği öneren ise o zamanın Tarım Bakanı Zekâi Bey’dir. Çünkü eski adı Tekir, yeni adı Olukbaşı olan köyde çiftlik kurmaya uygun bir yer olduğunu Ata’ya bildiren odur. Zekâi Bey bu yeri, evvelce Silifke’de mutasarrıf (vali) olarak görev yaparken görüp beğenmiş.
Silifke’ye geldiği günün akşamı Atatürk, Hacı Hulusi’nin evinde konuk edilir (Bu ev sonradan Sami Açıkbaş’a geçmiş). Ancak Silifke’nin ünlü poyrazı ve unutulan pencerelerin rüzgârla açılıp kapanmasından doğan gürültü yüzünden rahat bir gece geçirmeyen Ata, ertesi gece Taşucu’nda Hacı Paşa Zade Sadık Bey’in evinde kalır.
Böylece Sadık Taşucu Atatürk’ün güvenini kazandığı için, Ata çiftliği satın alma işinde Onu görevlendirir. Yani yetkililer Tekir Çiftliği’ni ihaleye çıkaracaklar, Bay Sadık Taşucu da Atatürk’ün kendisine verdiği vekâletname ile bu ihaleye girip çiftliği onun adına satın alacaktır. Bu işlem gerçekleşir.
“36000” liraya satın alınan çiftlik 8 Temmuz 1925’de tapuya ‘Tekfur Sarayı” diye Gazi Mustafa Kemal adına yazılır. Atatürk ikinci gelişinde iki gece Taşucu’nda, iki gece de çiftliğinde kalarak çiftlikle ilgili işleri incelemiş, bu arada kentin yöneticileriyle de görüşmüş.
Bundan sonra Atatürk iki kez daha geldi Silifke’ye ama yalnızca çiftliğinde kaldı. Ata’nın Silifke’yi üçüncü onurlandırışı yine örnek çiftlik kurma ve geliştirme çabalarıyla geçmiş.
Atatürk, daha ilk gelişinden bu yana çok beğendiği Silifke’de çiftlik kurma girişiminin dışında Taşucu bucağında bir köşk yaptırmayı düşünür ve bu konu ile de ilgilenir. Her gelişinde bu konuya eğilir. Söz gelimi ikinci gelişinde, Başmühendis Behram’a yaptırmak istediği köşkün özelliklerini anlatır ve ondan bir plan çizmesini ister. Behram ise bu işi o günlerde Silifke’de bulunan Macar asıllı mimar Radomaesko’ya verir. Ama Atatürk onun çizdiği planı beğenmez.
Dördüncü gelişinde artık bu konuyu kesin bir karara bağlamak istemektedir. O yüzden Avusturyalı mimar Gross’u da beraberinde getirir.
Ona bu köşkle ilgili istek ve düşüncelerini belirterek bunlar doğrultusunda bir plan çizmesini buyurur. Ancak çiftlik müdürü Sırrı Bey ile görüştükten sonra köşkü yaptırmaktan vazgeçer.
Anlaşılan Atatürk için önemli olan bir ikinci köşk değil, ulusuna yarar sağlayacak olan çiftlik idi. O yüzden son gelişinde çiftliğe varınca ilgili ve görevlileri toplayıp şu iki buyruğu vermiş: 1) Tekir Çiftliği’nde bir Tarım – Kredi Kooperatifi kurulacak. 2) Bir Bölge Tarım Okulu açılacak.
Bu buyruklar gereğince Atatürk, merkezi Tekir Çiftliği olmak üzere ve çevre köylerine de hizmet vermek koşuluyla, bir Tarım Kredi Kooperatifi kurulması için Silifke Ziraat Bankası’na bir yazı yazar. Böylece 683 sayılı Atatürk Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi kurulur. Yine onun buyrukları uyarınca Bölge Tarım Okulu yaptırılır. Ancak daha sonra bu yapı ilkokula dönüştürülerek amacından uzaklaştırılır…
Sami Gürtürk (Öğretmen, araştırmacı yazar) : Bu yazı, yazarın “Silifke Tarihi” isimli kitabından alınmıştır. (Can Matbaası. İstanbul 1980)

KAYNAKLAR

Kitap
1. Akbaş, Fuat – Sait Uğur: İçel Rehberi c.: I Mersin 1943.
2. Arıkoğlu, Damar: Milli Mücadele Hatıralarım. İstanbul 1961.
3. Artan. Gündüz: 75. Yıldönümünde Atatürk’ün Mersin Ziyareti.(Broşür) Mersin 1998
4. Artan, Gündüz: 76. Yıldönümünde Atatürk’ün Mersin Ziyareti.(Broşür) Mersin 1999
5. Aslan, İzzet: Atatürk Silifke’de. Adana 1981
6. Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri Ankara 1959 (c. 2, s. 129)
7. Çankaya, Necati: Atatürk’ün Hayatı, Konuşmaları ve Yurt Gezileri. 1985
8. Develi, Şinasi: Dünden Bugüne Mersin. Mersin 1991,246 s. (Atatürk ve Mersin, s 42-47)
9. Dündar, Can: Sarı Zeybek – Atatürk’ün Son 300 Günü. İstanbul 1994, Milliyet Yayınları
10.Ener, Kasım: Çukurova Kurtuluş Savaşında Adana Cephesi. Ankara 1970
11.Erdil, Rauf: Atatürk’ün Mersin Gezileri. Mersin 1988,32 s.
12.İçel 75. (İçel Valiliği Yayını) 1998 (s. 76–80)
13.Kılıç Ali: Atatürk’ün Son Günleri İstanbul 1955, Sel Yayınları
14.Lord Kinross: Atatürk. Bir Milletin Yeniden Doğuşu 1964 – Çeviri: Necdet, Sander, İlk basım İstanbul 1966
15.Mutlu, M. Avni: Atatürk Mersinlilere Diyor ki. (Teksir broşür) (Yayın bilgisi yok)
16.Önder, Mehmet: Atatürk’ün Yurt Gezileri. Ankara 1975, İş Bankası Yayınları
17.Önder, Mehmet: Atatürk’le Adını Adım Türkiye.
18.Sevük, İsmail Habib: Atatürk İçin. Ankara 1981. (Öfkesi ve Rikkati, s. 27-31)
19.Toros, Taha: Atatürk’ün Adana Seyahatleri. Genişletilmiş 2. baskı: Adana 1981
Çukurova Gazeteciler Cemiyeti Yayını, (s. 35-45)
20.Toros, Taha: Mazi Cenneti. İstanbul 1992, İletişim Yayınları
21.Yaycıoğlu, Necati: Atatürk ve Çukurova. Adana 1996.

Makale
1. Artan, Gündüz: 75. Yıldönümünde Atatürk’ün Mersinlilere İlk Hitabı.
İçel Sanat Kulübü Bülteni. (68) Mart 1998, s. 22
2. Artan, Gündüz: Atatürk’ün Mersin Ziyaretleri. Mersin Deniz Ticareti. (70) Mart 1998, s. 10
3. Atatürk Mersin’de İçel (Halkevi Dergisi) (6) Haziran 1938, s.9
4. B. Mithat Toroğlu’nun Nutku. (Halkevinde yapılan Atatürk Bayramı kutlamalarındaki konuşması) Yeni Mersin Gazetesi. 19 Mart 1941 Çarşamba, s.l
5. Bozdoğan, Mansur: Atasına Yanan İçel. İçel (10) Kasım 1938, s.2
6. Develi, Şinasi: Atatürk’ün Mersin’i İlk Ziyaretinde Üzücü Olaylar. Mozaik. (23) Şubat 1994, s.29
7. Genç, Şeref: İki Karşılaşma – Bir Gerçek. Kuvayi Milliye, (54) Şubat 1965
8. Mersin’de Atatürk Bayramı Törenle Kutlandı. Kuvayi Milliye (103) Mart 1969, s. 4
9. Mutlu, Fikri: Atatürk Mersin’de. Kuvayi Milliye (36) Mart 1961, s. 4
10.Mutlu, Fikri: Atatürk Mersin’de.Kuvayi Milliye (127-135) Mart-Kasım 1971 (9 yazı)
11.Mutlu, Fikri: Atatürk’ün Mersinlilere İki Uyarması. Kuvayi Milliye (112) Aralık 1969, s. 7
12.Oğuzcan, Lütfi: Atatürk’ün Mersin’e İlk Gelişi. Kuvayi Milliye (1) Nisan 1958, s. 10
13.Oğuzcan, Lütfi: Atatürk Mersin’de Kuvayi Milliye (140) Mart 1972
14.Öksüzoğlu, Ayşe Füsun: Atatürk’ün Tarsus’u Ziyareti Tarih ve Toplum, (63) 1989

Gazete
1. Doğru Öz (1922–1925) (77) 27 Mart 1339/ 1923
2. Mersin (1922–1928)
3. Ulus 21–24 Mayıs 1938 günlü
4. Yeni Mersin (1928-1980) (Çeşitli nüshalar)
1979 yılında TRT’den Nazmi Kal’ın yaptığı ve 1981de Atatürk’ün 100.
Doğum Yıldönümünde bir bölümü TRT l’de yayımlanan röportajın tam metni.

Tanık kişiler ve aileleri ile yapılan söyleşiler.

ATATÜRK MERSİN’DE “Hayali Cihan Değer”  KİTABIN BAŞINA DÖNMEK için bu satırı tıklayınız.

Biyografik Bilgi

scroll to top