,

LEVANTEN – TATLISU FRENGİ Kimdir? — H.Şinasi DEVELİ

Mersin-İskeleleri-h.jpg

Levanten Diğer bir deyimle Tatlısu Frengi Kimdir?
Amerika’ya yerleşmiş bir gencimiz, Mersin’deki ailesi kanalı ile benden LEVANTEN hakkında -Neden gerekti ise- bilgi istemiş. Yine bu arada Mersinli gayrimüslim bir tüccar dostumda aynı konuda bilgi istemişti. Bu konuda bilgim vardı. Hatta Sanat Kulübü’nün yakın zamanda (Osmanlı’nın 7001ncü yılı) nedeniyle tertiplediği Panel konuşmamda, Mersin’de Osmanlı’dan çok Levanten İzleri var demiştim. Bu nedenle konuyu biraz güncel buldum, başkaca merak edenlerinde bulunduğu kanısı ile yazımda buna değineceğim.
Kelime yabancı olduğu için önce lügatta karşılığını arıyoruz. Lügatta “LEVANTİN”in karşılığı “şark memleketleri ahalisinden olan” şeklinde tarif edilmiş. Bu tarif Levanteni anlatmıyor. Levanten, Yakın Doğu Ülkelerine yerleşen ve evlenerek soyu karışan Avrupa’lılara verilen addır. Bu tür aile ve kişiler Mersin’de de vardır ve her yerde olduğu gibi Mersin’de de bu kişilere “Tatlısu Frengi” adı verilir. Levanten kişilerin genellikle yerleştikleri bölgeler liman kentleridir. İstanbul, İzmir, Antalya, İskenderun, Beyrut bunlara örnek gösterilebilir. İskenderiye de Yakın Doğu’da olmasına ve bir liman kenti bulunmasına rağmen burası bir Levanten Kent olarak sayılmamıştır. Yakın doğunun liman kentleri Osmanlı hakimiyetine girdikten sonra da yerleşim sürmüştür. Osmanlıların Avrupa ile ticari ilişkileri arttıkça Levantenlerin adedi artmış ve özellikle kapitülasyonlarla Avrupa ülkelerine tanınan imtiyazlar da artışı etkilemiştir.
Levantenler daha ziyade ticaretle ve özellikle de Deniz Ticareti ile meşgul olurlardı. Aynı ırktan veya başka ırktan, hatta ayrı dinden olanlarla da evlenmek suretiyle çoğalmakta idiler. Levantenlerİn ortak nitelikleri Avrupa asıllı olmaları, Osmanlı topraklarında yaşamaları ve soylarının karışık olması idi. Bu toplulukların zamanla gelenek ve görenekleri de değişti ve kısmen de olsa yaşadıkları yörelerin örf ve adetlerini benimsediler.
Mersin Tüccar Kulübü’nün eski üyeleri iyi hatırlarlar, hepimizin sevdiği bir Madam Hayri’miz vardı. Latife yollu sorardı:
– Yahu biz ölürsek nereye gideceğiz?
Yine Levanten olarak tanımlayabileceğimiz bir yakın dostumuz bir müslümanla evlenmiş, cenazesinin defninde ailesi sıkıntı yaşamıştı ve konuyu biz halletmiştik. Bugün Levantenler konusu eskiden yerleşmiş ailelerin devamı şeklindedir. Yine yakındoğu liman kentlerine Avrupalılar yerleşmekte ve gerek daimi ve gerekse geçici olarak ticari işler görmektedirler. Fakat bunlar artık “Tatlısu Frengi: veya LEVANTEN” denilmiyor.

Biyografik Bilgi

scroll to top