,

MERSİN İNGİLİZ YAĞ FABRİKASI – 53. BL.

ngiliz-Yağ-Fabrikası.jpg

İngiliz Yağ Fabrikası
GOLD / THE MERSYNA OIL MILL & CAKE
COMPANY

Çukurova Bölgesi’nin pamuk ekimine açılmasıyla, Mersin’de gelişen ticareti destekleyen pamuğu işlemek üzere kurulan endüstri yapısı olarak tarihi önem arz eder.

Mersin otogar yakınında Mersin – Adana demiryolu hattının hemen güneyinde, okaliptüs ağaçlarının arasında kesme taş bir yapı yükselir. Bir anıt kimliği ile kentimizin tarihsel geçmişinin son temsilcisidir İngiliz Yağ Fabrikası. Kurulduğu dönemi ve işlevini düşündüğümüzde, Avrupa’da başlayan “Sanayi Devrimi”ne Anadolu’da ilk sayılabilecek girişim olmalıdır.

Fabrikaya 1853 yılında İngiliz asıllı levanten Mr. Gold tarafından başlandığını, Amerikan İç Savaşı sırasında ve o yıllarda işletilmeye başlanmış olduğunu anlıyoruz. Daha sonra “Whittal” şirketinin öncülüğünde 1910 yılında “The Mersyna Oil and Cake Mill Co. Ltd.” (Mersin Yağ ve Küspe Fabrikası Ltd. Şti) tarafından fabrika yeniden elden geçirilerek üretime geçirilmiştir. Whittal’in uzun yıllar bu fabrikayı işletmiş olduğunu anlıyoruz. Birinci Dünya Savaşı sırasında ve Mersin’in işgalinden yaklaşık iki yıl önce 28 Temmuz 1916’da fabrika ve tesisler denizden bir muhrip tarafından bombalanıp hasar görmüştü.

Fabrika cumhuriyetin ilânından sonra da Turyağ firması tarafından çalıştırılmış. Halkın İngiliz Fabrikası olarak isimlendirdiği bina daha sonraları Ziraat Bankası’na devredilmiştir. 1938 yılına kadar nebati yağ ve sabun fabrikası olarak çalıştırmış, bu tarihten sonra Türkiye Yağ Mamulâtı Sanayi Limited Şirketi’ne kiralanmıştır.
İkinci Dünya Savaşı sırasında güvenlik nedeniyle İstanbul’dan Mersin’e taşınan Deniz Astsubay Okulu, içyapısı  tadil edilen fabrikada eğitim ve öğretimine devam etmiş. Daha sonraları askeri depo olarak hizmet veren bina, devredildiği Turyağ firmasındaki işletme sorunları nedeniyle 1948 yılında tekrar Ziraat Bankası’na devredilmiş. O yıllardan sonra çalıştırılamayan tesis Milli Savunma’nın mülkü olmuştur.

İngiliz Koloniyal tarzda inşa edilen ve yaklaşık 18 x 24 m ölçülerindeki 432 m2 oturumu olan kesme taş bina, 1500 metrekarelik bir arsaya sahiptir. Yapıyı bugünlere ulaştıran, kesme taş duvarlarının içinde, yüksek kalitedeki çelik “putreller” le gerçekleştirilmiş özgün yapı sistemi olmalıdır.

The Companies Act, 1929.
The MERSYNA OIL MILL & CAKE COMPANY LIMITED
(In Voluntary Liquidation.)

THE LONDON GAZETTE, 24 April 1931.
NOTICE is hereby given that a General Meeting of the Members of the Mersyna Oil Mill & Cake Co. Ltd. (In Voluntary Liquidation) will be
138
held at the offices of Messrs. C. J. Giraud & Co., No. 1, The Quay, Izmir,
Turkey, on Monday, the 11th May, 1931, at 11 o’clock in the forenoon, for the purpose of fixing the Liquidator’s re- muneration and having an account laid before them by the Liquidator (pursuant to section 236 of the Companies Act, 1929), showing the manner in which the winding-up of the said Company has been conducted and the property of the Company disposed of, and of hearing any explanation that may be given by the Liquidator; and also of determining, by Extraordinary Resolution, the manner in which the books, accounts and documents of the Company, and of the Liquidator, shall be disposed of.
(036) E. J, CHARNATJD, Liquidator.

İngiliz Yağ Fabrikası’nın Londra’da çıkan “London Gazette”de yayınlanan kapanış (tasfiye) haberi

Fotoğraf : Gold İngiliz Yağ Fabrikası kalıntısı. Çizim : Siren Yılmazer

Biyografik Bilgi

scroll to top