GEÇMİŞE KISA YOLCULUK
Bilimsel araştırmalar fotoğrafın doğuşunun Sümerlere kadar uzandığını göstermekte ise de, bugün anladığımız anlamda ilk fotoğraf, bir Fransız emekli deniz subayı olan Nicephore Niepce tarafından 1826’da elde edilmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yürütülen ısrarlı ve örgütlü çalışmalarla fotoğraf Avrupa’da hızla gelişir ve yaygınlaşırken, Osmanlı’nın devlet politikası, gelenek ve inanç ortamında kendine oldukça geç ve güçlükle, küçük bir yer bulabilmiştir. Ancak Cumhuriyet’le birlikte başlayan çağdaşlaşma hareketleri, özellikle de yeni eğitim politikası ve basının gelişimi ile fotoğrafın ülkemizdeki gelişimi de hızlanmıştır. İlk fotoğraf derneği 1950 senesinde Şinasi Barutçu tarafından kurulur: “TAFK-Türkiye Amatör Foto Kulübü”. Ancak gerek TAFK, gerekse bu yıllarda kurulan birkaç dernek -1959 tarihli İFSAK hariç- pek uzun yaşamaz; dolayısıyla dernekler arası kalıcı bir örgütlenme de mümkün olmaz. Fotoğraf dernekleri ancak 1970’lerin sonu ile 80’lerde çoğalıp yaygınlaşmaya başlar (son olarak 2002 senesinde Samsun’da kurulan SAMFAD’la birlikte halen Türkiye’de 23 fotoğraf derneği faaliyet göstermektedir). Ne var ki, 1980 sonrası Dernekler Yasasında yapılan değişiklikle federasyon kurma koşulları ağırlaştırıldığından fotoğraf derneklerinin gelişim ve örgütlenme süreci yine yavaşlar. Yasal zorluklara rağmen federasyon kurma umudunu kaybetmeyen fotoğraf dernekleri, aralarındaki koordinasyonu sağlamak ve federasyon kurmaya yönelik çalışmalar yapmak üzere 1988’de Fotoğraf Dernekleri Çalışma Kurulu (FDCK) adıyla tüzel kişiliği olmayan bir örgütlenmeye gitmişler; bu sayede ulusal ve uluslararası düzeyde ortak çalışmalar yapabilmişlerdir. Birkaç yıl önce örgütlenmenin adı Türkiye Fotoğraf Dernekleri Birliği (TFDB) olarak değiştirildi ise de yapısı ve işlevi halen sürmektedir. 2002 senesinde Medeni Kanunda yapılan değişiklikle federasyon kurma yolundaki güçlükler ortadan kalkmış ve Eylül 2002’den itibaren Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonu’nun kuruluş işlemleri hızla sürdürülmeye başlanmıştır.
Mersin’de Bir Fotoğraf Derneği
Ulaşabildiğimiz fotoğraf ve kartpostal arşivleri, bize, Mersin’in fotoğrafla ve fotoğrafçıyla tanışıklığının -tarih ve kültür zenginliğiyle yabancı maceraperest, gezgin ve araştırmacıları kendine çeken diğer Anadolu kentleri gibi- 1800’lerin son yıllarına kadar uzandığını gösteriyor. Ama bu kentte bir fotoğraf derneği ancak 1900’lerin son çeyreğinde kurulabilmiş.
1986 senesinde Mersin’de (o günkü adıyla İçel) ortak ilgilerinin bir araya getirdiği bir grup fotoğraf dostu, yaşadıkları kentte fotoğraf sanatına ilişkin kurum eksikliği hissedip, 1987 Nisan ayında, Türkiye ve dünyadaki fotoğraf potansiyelini bölgemize taşımak ve bir yandan bu uğraşı sanat yönüyle tanıtıp, sevenlerle paylaşmak; diğer yandan sosyal olgu yönüyle toplumsal hizmetler sunmak amacıyla İçel Fotoğraf Amatörleri Derneği’ni (İFAD) kurmuşlar.
İFAD, Belediye’ye ait Taş Bina’nın Meclis Salonu girişindeki küçük salonda üyeleri tarafından açılan ilk fotoğraf sergisi ile kuruluşunu duyurmuş ve o günden bu yana 16 yıldır aralıksız olarak etkinliklerini sürdürmüş; öyle ki, İFAD’lıların mütevazi ama kararlı ve ısrarlı çalışmaları sonucu Mersin’de fotoğraf sanatı ve amatör fotoğrafçılık kavramları İFAD adı ile bütünleşmiştir. Ancak, 2002 yılında İFAD’ın 15. yaşını kutlama etkinlikleri sürerken, kentimizin adında yapılan düzeltmeye paralel olarak, üyelerin genel isteği ile İçel Fotoğraf Amatörleri Derneği adı yerini Mersin Fotoğraf Derneği’ne; İFAD kısa adı da yerini MFD’ye bırakmıştır.
İfad Evi ve Geleneklerimiz…
Derneğimiz, kuruluşundan bu güne kiracılık nedeniyle defalarca taşınıp adres değiştirmek zorunda kalmış, ciddi maddi imkansızlıklar yaşamıştır. Ancak, üyelerin özverisi ve dostların desteği ile her nerede ve hangi şartlarda olursa olsun, ‘gösteri zamanı’ Dernek kapısı hep açık olmuş; gelenler mutlaka bir bardak sıcak çay eşliğinde fotoğraf dünyasında gezintiye çıkmışlardır. Zaman içinde bu özelliğine atfen, Üyeler ve dostlar tarafından ‘fotoğraf dostlarının Mersin’deki evi’ olarak görülen dernek mekânı İFAD EVİ olarak adlandırılmıştır. Öyle ki, yıllardır herkes tarafından çok benimsenen, hatta Dernek adının resmi olarak değişmesine rağmen hâlâ çok sevilerek kullanılan bu adı biz de sürdürüp, yaşatmaktayız.
Mersin Fotoğraf Derneği başlangıçtan itibaren konumunu, ilgi alanını, amaç ve hedeflerini net olarak belirlediği; popüler olma adına bunlardan sapma göstermeyip kolaycılığa kaçmadan sabırla kendi geleneklerini oluştururken, yeniliklere ve ortak çalışmalara da her zaman açık olduğu içindir ki, 16 yıl boyunca Mersin’in toplumsal yaşamında çok göz önünde olmasa da her zaman varlığını hissettirip, canlı ve güncel kalmıştır.
En eski dernek geleneğimiz Perşembe akşam buluşmalarıdır. Fotoğraf dostları bilir ki, perşembe akşamları saat 19:00’da İfad Evi’nde saydam gösterisi, sergi açılışı, seminer, söyleşi, fotoğraf değerlendirmesi ya da adı her ne olursa olsun, fotoğraf dünyasında bir gezinti kendilerini beklemektedir. Her ayın son Cuma akşamı 19:00’da tercihen Mersin dışından ustaların saydam gösterilerinin “Ayın Gösterisi” adıyla izlenime sunulması da 16 yıldır hiç aksatılmayan dernek etkinliğidir. Fotoğraf derneklerinin iki vazgeçilmezi, İfad Evi’nden eksik olmaz: karanlık odada Siyah/Beyaz Baskı çalışmaları ve her 15 – 20 günde bir yenilenen Fotoğraf Sergileri. Fotoğrafa yeni gönül verenler için her yıl üç kez Fotoğraf Temel Eğitim Semineri düzenlenir (Halen 36. Dönem Fotoğraf Temel Eğitim Semineri sürmekte). Yine her yıl Nisan – Mayıs aylarında 7’den 77’ye herkesin katılımına açık bir Fotomaraton düzenlenerek Derneğimizin kuruluş yıl dönümleri kutlanır. Pazar günleri Mersin ve çevresinde günübirlik ulaşılabilecek tarihi, doğal ve kültürel güzellikleri yaşayıp, görmek ve görüntülemek için çekim gezileri yapılır. Mersin Fotoğraf Derneği’nin programlı etkinlikleri ve fotoğraf dünyası ile ilgili çeşitli duyuruların (örneğin ulusal/uluslararası yarışmalar) yer aldığı Foto-Graf adlı aylık bültenimiz, 16 yıldır düzenli olarak yayımlanıp ücretsiz olarak dağıtılmaktadır.
Yeniliklerimiz…
Derneğimizin etkinlikleri ile ilgilenen ve internet kullanan fotoğraf dostlarının hem birbirleri hem de Dernekle daha hızlı ve etkin haberleşebilmesi için 2000 yılında bir elektronik haberleşme grubu oluşturduk. (www.yahoo.groups.com/group/ifad) adresinden bu gruba ulaşabilir ve siz de katılabilirsiniz.
Fotoğrafın temelde teknoloji ile beslenmesi, bir fotoğraf derneğinin bu alandaki gelişmeleri izlemesini kaçınılmaz kılıyor. Fotoğraf makineleri, objektifler, filmler, kartlar, banyolar, karanlık oda malzemeleri vs. hep teknoloji ürünüdür ve sürekli yenilenip, geliştirilirler. Derken…teknoloji bu kez çok farklı bir yenilik sundu: “sayısal fotoğraf”. Bu yenilik, kimilerine göre filme, karanlık odaya, kimyasala bir alternatif; kimilerine göre tüm bunları ortadan kaldıracak bir rakip; kimilerine göre ise sadece bir çeşitleme idi. Çok değil, birkaç yıl önce sadece ‘geldi, geliyor… haberleri ile uzaktan tartışmalarını izlediğimiz; bugün ise, özellikle internetin yaygın kullanımıyla bir çoğumuzun evine kadar giren; sunumu ve erişimindeki kolaylık sayesinde yaşamın her alanında kendine tartışmasız yer bulan ‘sayısal fotoğraf’ ve yine ağırlıklı olarak fotoğraf sanatından filizlenen ‘dijital sanat’ (digital art) fotoğrafın yeni boyutları olarak yaşamımızın birer parçası oldu bile. Fotoğrafın bu yeni uygulama alanlarının Derneğimizde de tanınması için 2002 yılında İfad Evi’nde bir bilgisayar odası kurularak sayısal fotoğraf çalışmalarına başlandı. Ayrıca, bilgisayar kullanımının büyük ekran televizyonla desteklenmesi ile Fotoğraf Eğitim Seminerlerine yenilik ve görsel zenginlik katıldı ve İfad Evi’nde belgesel izleme olanağı da sağlanmış oldu.
Diğer bir yeniliğimiz Mersin açısından da bir ilk oluşturmakta. Senelerdir Mersin’de saydam fotoğraf (dia / slayt) çekimi yapanlar filmlerini yıkanmak üzere Adana, Ankara ya da İstanbul’daki birkaç laboratuvara göndermek zorunda kalırlardı. Çünkü Mersin’de bu işlem yapılmamaktaydı. Derneğimiz bu konuda da Mersin için bir ilki gerçekleştirdi. Bir yılı aşkın bir süredir İfad Evi’nde E-6 (dia / saydam) banyosu yapılmaktadır.
Henüz yapımı tamamlanmamakla birlikte, artık internette de bir İfad Evi var: (www.ifad.info). Bir fotoğraf derneğinin sitesini kurup işler halde tutmak çokça emek ve zaman isteyen bir uğraş. Bu nedenle, şu anda ancak bir-kaç sayfasını izlenime sunduğumuz sitemizin mümkün olan en kısa sürede tamamlanarak izlenime sunulması öncelikli hedeflerimizden.
Günümüzde görsel iletişimin etkinliği tartışılmaz. Görsel bir dil olan fotoğraf, sanat ya da hobi yönüyle görece dar, kişisel bir ilgi ve etki alanı oluştururken; sosyal olgu yönü ağır basarak belge, arşiv, ani vs. olarak yaşamın her anında ve alanında varlığıyla bizi kitlesel olarak ilgilendirir ve etkiler. Bu çok yönlülük/yüzlülük karşısında, bir fotoğraf derneğinin amaç, hedef ve etkinlik alanını fotoğrafın sadece bir yönüyle sınırlaması mümkün değildir. Bu nedenle, yazımızın başında da belirttiğimiz gibi, Mersin Fotoğraf Derneği’nin kuruluş ve varoluşunun temel amaçlarından biri ilimizde fotoğraf sanatının varlığı, tanıtımı ve yaygınlaştırılmasını sağlamaksa; bir diğeri de ilimizin dünü-bugünüyle belgelenmesi, tanıtımı, arşivlenmesi için hizmet etmektir. Bu amaçla resmi/özel kuruluşlarla ortak çalışmalar yapmaktayız.
Bu çalışmalarımızdan bazıları:
-“Mersin Festivali” ne fotoğraf ve gösteri sağlanması-1987;
– Mimarlar Odası Mersin Şb. ile “Nereden Nereye Mersin” yarışma ve sergisi-1990;
-Tarsus Evlerinin fotoğraflanması-1989;
-İçel Valiliği ile “İçel’de Dört Mevsim” yarışması-1995;
-Mersin Halk Eğitim Merkezi ile Mut-Karahacılı Köyü kilim çalışmalarının fotoğraflanması-1999;
-Mersin Deniz Ticaret Odası ile “Mersin ve Deniz” yarışması-2000;
-Tarih Vakfı desteğinde Mersin Üniversitesi ile “Yerel Tarih Çalışmaları” 1999 – halen sürüyor);
-Tarih Vakfı ve Hollanda Başkonsolosluğu’nun desteğinde Mersin Üniversitesi ile “Dekovilin Peşisıra Uray’dan Çıktık Yola” sergisi-2001;
-“Mersin 1. Uluslararası Müzik Festivali” nin fotoğraflarla belgelenmesi ve arşivlenmesi-2002
Sizlere 16 yıllık geçmişi ve bugünü ile kısaca Mersin Fotoğraf Derneğini tanıtmaya çalıştık. Her şey bu birkaç satırdan ibaret değil elbette. Satır aralarını görmek ve fotoğraf dünyasında yeni dostluklar kurup, hoş yolculuklara çıkmak isteyen herkesi İfad Evi’ne bekliyoruz.
Yaşamınızdan sevgi, dostluk, mutluluk fotoğraflarının eksik olmaması dileğiyle…
ifad@bigfoot.com (Tel: 0.324. 328 75 61), MERSİN FOTOĞRAF DERNEGİ
(“İFAD’DAN MFD’YE ONALTI YILIN ÖYKÜSÜ” başlığı ile yayımlanan bu yazı, İçel Sanat Kulübü Aylık Bülteni 2003/121. Sayısından Alınmıştır.)
