,

ANILARDAKİ HAKKI CEMAL ÜÇER – NİHAT TANER

Kurtuluş.jpg

Fevziye Hanım, oğlu Hakkı Cemal Bey ve torunu Tomris ile

Aslen Selanik civarından olan Cemal Bey, Halep Defterdarlığı yapmış, Maliye Başmüfettişi iken emekli olmuştu. Fevziye Hanım ile evliliğinden ilk çocukları Ferit Cemal dünyaya geldi. Ferit Bey Yüzbaşı rütbesiyle Çanakkale Harbine katıldı. Savaşta yaralandı ve tedavi için Viyana’ya gönderildi. Millî Mücadeleye katıldı, Kurtuluş Savaşındaki yararlıkları nedeniyle İstiklal Madalyası ile taltif edildi. İzmir’de diş tabibi olarak iz bırakan, sayılan bir kişiydi. İlk çocuğu Beyhan 1922’de doğdu. Beyhan Hanım, Rodoslu Salih Zeki Beyin oğlu avukat Muhittin Pekin ile evlendi. Bir müddet Fethiye’de oturan çift yaşadıkları depremden sonra İzmir’e taşındılar. Ailenin ikinci çocuğu Sevim 1924’te dünyaya geldi. Sevim Hanım İzmirli Dr. Tevfik Özgen ile evlenmişti. Ferit Beyin oğlu Oral 1930’da doğdu. Fransa’da eğitim gördü, babası gibi diş hekimi oldu. Ferit Bey 1962’de yaşama veda etti. Oral Üçer “Çeşme Yelken İhtisas Kulübü” kurucularındandır. Oğlu Prof. Dr. Cemal Üçer de dede mesleğini seçmiştir. Uluslar arası başarıları ile tanınan Prof. Üçer ‘İngiliz Çene Cerrahları Odası ve İngiliz Diş Hekimleri Odası’ üyesidir. Kardeşi Begüm Dilmen İzmir Amerikan Koleji mezunudur.

Fevziye-Cemal çiftinin ikinci çocuğu Hakkı Cemal Bey, Mersin İdman Yurdu Spor Kulübü’nün kurucuları arasında yer almıştır (1925). Hakkı Cemal Bey bir dönem Kulüp başkanlığı da yapmıştır. O yıllarda M.İ.Y. Spor Kulübü futbol dışındaki spor dallarında da faaliyet göstermekteydi. 15.11.1929 tarihli gazete haberi (1):

İdman Yurdu İdare Heyeti, Hakkı Cemal Bey’in riyasetinde toplanmış, Tenis heyetine Fevzi Kâmil komiser, Mahmut Derviş kaptan, Mahmut Seyda Bey idare memuru olarak seçilmişlerdir. Tenis Turnuvası gelecek hafta başlayacak, önce kadın azaların birincilik müsabakaları icra edilecek, bunu erkek azaların müsabakaları takip edecektir.

Hakkı Cemal Bey, eşi Seza Hanım ve ağabeyi Ferit Beyin kızı Beyhan

1929’da 25,000 kişinin yaşadığı, küçük ve harp yorgunu Mersin’de tenis oynanması, bu sporun kadınlar arası turnuva düzenlenecek kadar popüler olması Atatürk Türkiye’sinin çağdaşlaşma çabalarının somut bir örneğidir.

Kemalist, aydın bir kişi olan Hakkı Cemal Bey, Mersin’in tanınmış simalarından milli mücahit Ali Rıza (Bozkurt) Bey ile birlikte Kurtuluş Komisyon ve Ticaret Evi’ni tesis etmiştir. İlk evliliğini (büyükelçi, milletvekili ve bakan olarak görev yapmış olan) Selim Sarper Bey’in kardeşi Nilüfer Hanım ile yaptı. Bu evlilikten Tomris adında bir kızları oldu. Ancak evlikleri yürümedi, bir müddet sonra Nilüfer Hanım kızını alarak Mersin’den ayrıldı.

Cemal Bey’in üçüncü çocuğu Rıfkı Cemal idi. Soyadı yasası çıkınca üç kardeş Üçer soyadını aldılar.

Hakkı Cemal Bey ikinci evliliğini Hatice Seza (Poh) Hanım ile yaptı. Ünlü bir Çerkes ailesine mensup olan Seza Hanım 1918’de İstanbul’da kurulan Çerkes Kadınları Teavün Cemiyeti (Yardımlaşma Derneği) kurucu üyesi, Çerkes Numune Okulu öğretmeni ve müdürü, 1920’de hayata geçen Diyane” (Annemiz) dergisinin yayıncısıydı. Mersin’de de boş durmamış, Kızılay ve Çocuk esirgeme Kurumları yönetiminde görev almıştı.

Seza Hanım’ın ablası Zekiye Olgaçay işgali protesto için yapılan Kastamonu Kadın Mitingini düzenleyen komitede yer almış, peçenin kaldırılması için Mersin belediye meclisine takrir vermişti (2). Zekiye Hanımın eşi Halil Olgaçay Kastamonu Emniyet Müdürü iken milli mücadeleye katılmış, daha sonra M.İ.Y. kurucuları arasında yer almıştır.

Kurtuluş müessesesi 1938 yılı sonuna doğru Sovyet Rusya Vapurları acentesi olmuş, artan işleri takip için Hakkı Cemal Bey Mersin’den ayrılarak İstanbul’a yerleşmiştir.

İkinci Dünya Savaşına rağmen şirket büyümeye devam etti, yeni şubeler açtı.

Seza-Hakkı Cemal çiftinin çocukları yoktu. Şirket ortağı Ali Rıza Bozkurt Bey, 1941 senesinde dünyaya gelen kızına “Seza” ismini vermiştir (Seza Bozkurt Hanım halen Mersin’de yaşamaktadır). Üçer ailesi İstanbul Taksim’de, Mete Bey Caddesinde Bedri Bey Apartmanında oturmaktaydılar. Hakkı Cemal Bey genç yaşta 12 Şubat 1944 tarihinde vefat etti, Edirnekapı şehitliğine defnedildi. Seza Hanım da 21.11.1990’da aramızdan ayrıldı

Fevziye Hanım ve Cemal Bey’in üç erkek çocuktan sonra kızları Lütfiye dünyaya geldi. Lütfiye Hanım, Tevfik ve Tuğrul Çavdar’ın annesidir. 1930’da doğan Tevfik Çavdar Türkiye’nin ilk planlamacılarından ve önemli iktisatçılarındandı. Yaşamı boyunca emekçi sınıflardan yana tavır koydu. 1958’de Özden Uraz ile evlenmiş, Işın ve Ebru adında iki kızları olmuştur. Tevfik Bey 15 Ekim 2012’de vefat etmiş, Cebeci Asri Mezarlığında toprağa verilmiştir. Kardeşi Ahmet Tuğrul 1933 yılında doğdu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesini bitirdi. Ayni kurumda Göğüs Hastalıkları uzmanı oldu,1980’de profesörlüğe yükseldi. 1997’de kendi isteği ile emekli olan Tuğrul Bey Solunum Araştırmaları Derneği, ERS, ACCP, FECP, 1996 – 2000 ACCP Türkiye guvernörlüğü yapmıştı. 18.4.2016’da yaşama veda etti.
Aramızdan ayrılanlar bu değerli büyüklerimizi saygı ve rahmetle anıyoruz.
Kaynakça:

(1) Anılardan Seçmelerle Mersin, H. Şinasi Develi, Mersin Deniz Ticaret Odası Yayınları, Ekim 2013, 1. Baskı, sayfa 104.
(2) Bir Cumhuriyet Kadını – Zekiye Olgaçay, Nihat Taner, Mersin Deniz Ticaret Odası Dergisi, Eylül 2016, sayfa 26-29.

Ailesi hakkındaki bilgi ve belgeleri paylaşan Sayın Oral Üçer’e ve Mersin hakkındaki arşivini paylaşan dostum Ziya Aykın’a teşekkür ederim.

* Mersin Deniz Ticaret Odası  Dergisi Aralık 2016 sayısından alınmıştır.

İnşaat Yüksek Müh. Mersin'in yerel tarihi konusunda araştırmaları ve belgeliği, bir çok makalesi var. Bir çok STK da aktif üye.

scroll to top